Osmanlıca/Alfabe
Osmanlı döneminde yazmak için Arap alfabesinin azıcık değiştirilmiş bir versiyonu kullanılmaktadır. Sami bir dil olan Arapçada kelimeler çoğunlukla "vezin" adı verilen kalıplara uyarak kurulduğu için, ünlülerin her zaman yazılmasına gerek görülmemiştir. Ayrıca, Arapçada bulunan ünsüz sayısı Türkçeden çok daha fazla iken ünlü sayısı ise Türkçeden çok daha azdır. Tüm bu problemler, Osmanlı döneminde bazı kelimelerin bir sürü doğru yazıma sahip olmasına ve genel olarak yazım kurallarının çok tutarlı olamamasına sebep olmuştur.
Alfabe
[değiştir]| ذ | د | خ | ح | چ | ج | ث | ت | پ | ب | ا |
| zel | dal | hı | ha | çim | cim | se | te | pe | be | elif |
| غ | ع | ظ | ط | ض | ص | ش | س | ژ | ز | ر |
| gayn | ayn | zı | tı | dad | sad | şın | sin | je | ze | re |
| ی | ه | و | ن | م | ل | ڭ | گ | ك | ق | ف |
| ye | he | vav | nun | mim | lam | nef | gef | kef | kaf | fe |
Yukarıdaki tabloda kırmızı ile işaretlenen harfler, sadece Arapça kelimelerde bulunup, kökeni Türkçe veya Farsça olan veya Batı asıllı kelimelerde bulunmamaktadır. Buna mukabil mor ile işaretlenmiş harfler ise alfabeye Farsçanın eklediği harfler olduğundan kökeni Arapça kelimelerde bulunmamaktadır. Sarı ile işaretlenen nef harfi ise sadece Türkçeye mahsustur.
Birleşme Şekilleri
[değiştir]Ancak, Arap harfleri nadiren blok hâlinde kullanılır. Kitap harfleri bile el yazısı gibi kendi birleşme şekillerine sahiptir. Bundan dolayı harfler; kelimenin başında, ortasında ve sonunda farklı şekiller almaktadır.
| İzole | Sonda | Ortada | Başta | İsmi |
|---|---|---|---|---|
| ا | ـا | — | elif | |
| ب | ـب | ـبـ | بـ | be |
| پ | ـپ | ـپـ | پـ | pe |
| ت | ـت | ـتـ | تـ | te |
| ث | ـث | ـثـ | ثـ | se |
| ج | ـج | ـجـ | جـ | cim |
| چ | ـچ | ـچـ | چـ | çim |
| ح | ـح | ـحـ | حـ | ha |
| خ | ـخ | ـخـ | خـ | hı |
| د | ـد | — | dal | |
| ذ | ـذ | — | zel | |
| ر | ـر | — | re | |
| ز | ـز | — | ze | |
| ژ | ـژ | — | je | |
| س | ـس | ـسـ | سـ | sin |
| ش | ـش | ـشـ | شـ | şın |
| ص | ـص | ـصـ | صـ | sad |
| ض | ـض | ـضـ | ضـ | dad |
| ط | ـط | ـطـ | طـ | tı |
| ظ | ـظ | ـظـ | ظـ | zı |
| ع | ـع | ـعـ | عـ | ayn |
| غ | ـغ | ـغـ | غـ | gayn |
| ف | ـف | ـفـ | فـ | fe |
| ق | ـق | ـقـ | قـ | qaf |
| ك | ـك | ـكـ | كـ | kef |
| گ | ـگ | ـگـ | گـ | gef |
| ڭ | ـڭ | ـڭـ | ڭـ | nef |
| ل | ـل | ـلـ | لـ | lam |
| م | ـم | ـمـ | مـ | mim |
| ن | ـن | ـنـ | نـ | nun |
| و | ـو | — | vav | |
| ه | ـه | ـهـ | هـ | he |
| ی | ـی | ـیـ | یـ | ye |
ا، د، ذ، ر، ز، ژ، و (elif, dal, zel, re, ze, je, vav) harfleri, kendisinden sonra gelen harfle bağlanmazlar. Bu harflere "munfasıl harfler" de denir. ه (he) harfi ise bir ünsüzü temsil ettiğinde bağlanır, ancak bir ünlüyü temsil ettiğinde bağlanmaz.
Ligatürler
[değiştir]Bazı harfler, yan yana gelince özel şekillere bürünürler. En sık ve zorunlu olan tek ligatür, lam-elif ligatürüdür.
|
لا ﻼ |
Bunun dışında ج، چ، ح، خ، م، ه (cim, çim, ha, hı, mim, he) harfleri, kullanılan hatta göre çeşitli ligatürlere bürünebilmektedir. Bilgisayarlarda tüm fontlarda bu ligatürler bulunmasa da Osmanlı döneminde bu ligatürlerin çoğunluğu zorunluydu. Aşağıda Be ve Lam harflerini kullanarak bu ligatürler gösterilmiştir.
|
بمل بجل بهل |
| Osmanlıca İçindekiler | ||
|---|---|---|
| Giriş - Alfabe - Metinler | ||
| İmlâ | Kelime Bilgisi | |
| Türkçe Unsurlar | ||
| Arapça ve Farsça Unsurlar | ||