Yardım:Nasıl kitap yazılır?
Vikikitap roman veya hikaye türü dışındaki kitapların bulunduğu açık içerikli bir sitedir. Buraya katkıda bulunarak, özgür, herkes tarafından değiştirilebilir bir veritabanına katkıda bulunmuş olursunuz. Buraya yaptığınız tüm katkılarınız otomatikman Creative Commons Atıf-Benzer-Paylaşım 3.0 ve GNU Özgür Belgeleme Lisansı ile lisanslanır; eğer eserin telif hakkı size ait veya kamu malı ise de buraya rahatlıkla o eseri gönderebilirsiniz. Bu durumda eserinizi az önce söylediğimiz lisanslarla lisanslamış olursunuz. Detaylar için Vikikitap:Telif hakları sayfasına bakın. Hiçbir zaman buraya telif hakkı sahibinin izni olmadan telifli içerik eklemeyin.
- Vikikitap'a katkıda bulunmak ile ilgili daha fazla bilgi için Yardım:Neden katkıda bulunayım? sayfasına bakın.
Var olan bir kitap üzerinde değişiklik yapmak
[değiştir]Elbette ki Vikikitap'taki mevcut kitaplara katkıda bulunabilirsiniz. Bu katkılar var olan bir sayfayı düzenleme, kitabı veya bir sayfasını yeniden adlandırma, kitaba sayfa ekleme, sayfalara yeni bölümler ekleme, sayfaların/bölümlerin sırasını değiştirme, sayfalardaki var olan gereksiz bölümleri silme ve benzerlerini kapsar. Sayfaları düzenlerken viki dilini kullanacaksınız.
Yeni bir kitap yazmak
[değiştir]Elbette Vikikitap'a yeni bir kitap ekleyebilirsiniz. Aşağıda kitap oluşturmadan önce dikkat etmeniz gereken bazı noktalar belirtilmiştir.
Kitapların türü kesinlikle roman, şiir, hikaye vb. olamaz. Buraya yalnızca "bilgi veren" kitapları ekleyebilirsiniz. Başka yerlere ait olması gereken bazı materyaller:
- Özgün, tamamlanmış ve değiştirilemez eserlerin yeri Vikikaynak,
- İş birliğiyle yazılan roman ve hikayelerin yeri Fiction Wikicity,
- Gezi rehberlerinin yeri Vikigezgin,
- Tek sayfadan oluşan ansiklopedik materyallerin yeri Vikipedi,
- Yalnızca ilgili başlığı birkaç cümleyle tanımlayan içeriklerin yeri Vikisözlük,
- Okul derslerini anlatan materyallerin yeri Vikiversite
Lütfen yeni bir kitap yazmadan önce kitabınızın zaten var olan başka bir kitabın bir parçası olup olamayacağını tüm kitaplardan kontrol edin. Çünkü bir metni ilgili bir sayfaya katmak daha iyi olacaktır (özellike kısa bir metinse).
Kitabınız için seçeceğiniz isim kitabınızın ne hakkında olduğunu açıkça belirtsin. Gereksiz kelimelerden kaçının. Örneğin A'dan Z'ye JavaScript veya JavaScript Rehberi gibi isimler yerine doğrudan JavaScript ismini kullanın. Böylece adres satırından kitabınıza ulaşım daha kolay olur. | ||
Güzel bir kitap yazmak ile ilgili fikirler almak için var olan kitapları inceleyebilirsiniz. Vikikitap'ta kitabın yapısını belirleyen katı kurallar bulunmamaktadır, bu nedenle eğer incelediğiniz kitapların tasarımı birbirinden çok farklıysa şaşırmayın. Mesela şu kitaplara göz atabilirsiniz: C Sharp Programlama Dili, Origami ve İspanyolca. Ayrıca dikkat etmeniz gereken bazı noktalar:
- Kitabınızın adını belirlemeden önce adlandırma politikasına bir göz atın.
- Kitap adını dikkatli seçin. İsimler önemlidir, adlandırma hatalarını geri almak uğraştırıcı olabilir.
- Yeni bir kitap hakkında güçlü fikirleriniz olduğunda, bir kaç paragraf yazarak kitap için bir ana hat hazırlayın.
- İçindekiler düzenine ve yazım biçimine karar verin.
Nasıl yeni bir kitap oluştururum?
[değiştir]Yukarıdakileri okuduktan sonra kararınızı verdiyseniz bu kılavuz kitap oluştururken yapmanız gerekenleri adım adım açıklayacak. Aşağıda yeni bir sayfa oluşturmanın farklı yolları belirtilmiştir. Bu kılavuzda kitap oluştururken veya başka konularda kullanabileceğiniz ipuçları ipucu kutuları içerisinde belirtilmiştir. Kitap oluşturma adımları çerçevesinde kitabı oluştururken bu yollardan birini seçebilirsiniz.
- Kitap oluştur butonu sizi, kitabınızın giriş sayfası için metin gireceğiniz bir düzenleme sayfasına taşır. Burada kitabınızın giriş sayfasının içeriğini hazırlayabilir ve "Sayfayı kaydet" düğmesiyle yazdığınız içeriği Vikikitap'a kaydedebilirsiniz. Ayrıca düzenleme ekranında kitap oluşturma ile ilgili bilgiler de bulacaksınız. Bu bilgiler Yardım:Nasıl kitap yazılır?/Bilgilendirme sayfasından yansıtılmaktadır. Düzenleme sayfasından buraya geri dönmek için tarayıcınızın "geri" düğmesine tıklayın. Eğer deneme yapmak istiyorsanız lütfen önce deneme tahtasını kullanın
Aşağıdaki yollardan da yeni kitaplar oluşturulabilir:
- O anda var olmayan bir sayfaya giden bağlantıya tıkladığınızda yine bir düzenleme sayfası açılır.
- Bir sayfa adını arayın. Eğer istediğiniz sayfa mevcut değilse şöyle bir mesaj alırsınız:
- Bu vikide "sayfa adı" sayfasını oluştur! Bağlantıya tıklayarak sayfa düzenleme ekranına gidersiniz.
- Deneme tahtası gibi var olan bir sayfadan oluşturmak istediğiniz sayfaya bir bağlantı yazın, "Ön izlemeyi göster" butonuna tıklayarak sayfa ön izlemesini açın, eğer bağlantı oluşturduğunuz sayfa mevcut değilse (tercihlerinize bağlı olarak) kırmızı renkle görüntülenir ve oradan oluşturduğunuz bağlantıya tıklayarak düzenleme sayfasına erişebilirsiniz.
- Oluşturmak istediğiniz sayfa adını tarayıcınızın adres çubuğuna, bulunduğunuz sayfanın adıyla değiştirerek yazabilirsiniz. Bu yöntemi kullanarak gittiğiniz sayfada Vikikitap'ta böyle bir sayfa bulunmamaktadır mesajını alacaksınız. Sayfayı oluşturmak için üstten oluştur sekmesine tıklayarak düzenleme sayfasına erişebilirsiniz.
Deneme tahtası geçici denemeler için kullanılabilir ama sayfa doldukça temizlenmektedir. Bu yüzden, deneme tahtasından bağlantı vererek oluşturduğunuz sayfalara:
Ancak üçüncü yöntem önerilmemektedir çünkü böyle yapmak başka kullanıcılarla işbirliği yapmayı zorlaştıracaktır. 'Kullanıcı:Kullaıcı Adı/Kullanıcı alt sayfa adı' şeklinde kullanıcı alt sayfası oluşturabilirsiniz. |
||
Var olmayan sayfalara giden bağlantılar, ilgili sayfaların topluluk tarafından ileride oluşturulacağını veya diğer insanlara oluşturmaları gerektiği mesajını vermek için kullanılır. Bağlantılar yalnızca yol bulmak için değil, aynı zamanda insanları (ilgili bir sayfayı okuyan veya ilgili sayfayı izlemeye almış olan) yeni sayfadan haberdar etmek için de kullanılabilir. Yeni sayfalar için konulan bağlantılar, konulduğu sayfayla alakalı olduğu ve bağlandığı sayfa istenilen içeriği yansıttığı sürece Vikikitap politikalarına bir engel teşkil etmez. Ancak yanlış isme sahip sayfalara veya Vikikitap'ta zaten olan bir içeriği barındıran sayfalara olan bağlantılar ve bu bağlantıların bağlandığı sayfalar Vikiyazarlarca silinir/düzeltilir.
Kitabın kapsamını ve düzenini belirleyin
[değiştir]Biçemle ilgili konuları derleyerek kitabınızda "Yerel biçem rehberi" isimli bir alt sayfada belirtebilirsiniz. | ||
Vikikitap demek başkalarıyla çalışmak demektir. Diğerlerinin yeni başlattığınız kitaba katkıda bulunmalarına yardım etmek için başlangıçta kitabın konseptini, düzenini, hedef okuyucu kitlesini ve kapsamını belirtmek faydalı olacaktır. Düzeni belirtmekten kasıt sayfalarda kullanılan yol bulma (navigasyon) şablonları, farklı bilgiler için kullanılan farklı biçemler (stiller), şablonlar kısacası katkıda bulunanların bilmesi gereken kitabınıza özel kurallar. Bunları belirtmek, kitabın nasıl görünmesi gerektiği ve ne içereceğiyle ilgili uzun tartışmaların önüne geçen bir sözleşme gibidir. Kitabınızın düzenini oluşturan bu unsurlar hakkında ayrıntılar Düzeni oluşturan unsurlar başlığı altında belirtilmiştir. Ayrıca lütfen şunun farkında olun: böyle bir vikide "sizin" kitabınız diye bir şey yoktur - yalnızca diğer kullanıcılar tarafından öncü yazar olarak kabul edilen, çok önceden beri katkıda bulunan ve diğer kullanıcılara yazım hakkında örnek olan kişiler vardır. Bazı kitapların öncü yazarları yoktur, zaman içinde örgütsel olarak gelişir.
- Ne türde bir kitap olacak? Başvuru kaynağı, ders kitabı, kişisel çalışma kursu, deney talimatları, gezi raporu vb.
- Hedef okuyucu kitlesi kim? Hangi yaş grubu? Bu kitabın ön şartları neler? Okuma yetenekleri ne düzeyde olmalı? Çocuklar mı, yetişkinler mi, öğrenciler, amatör, profesyoneller, araştırmacı veya bilim adamları mı? Çünkü bir araştırmacı için ileri düzey, bir amatör için olandan tamamen farklıdır.
- Kitabın kapsamı nedir? Kitabınız neleri içerecek neleri içermeyecek? Nereden başlayacaksınız, nerede bitireceksiniz? Ayrıca neleri kapsam dışı bırakacaksınız?
Bunları kitapta ve kitabın tartışma sayfasında belirtin. Böylece insanlar bu kitabın okuyacak veya katkıda bulunacak doğru kitap olup olmadığına karar verebilirler.
İlk sayfayı yazın
[değiştir]Kitabınızın ilk sayfasında bulunduracağınız bilgiler özetle:
|
||
Adlandırma politikasını okuyarak kitabınızın adlandırma işini halledin. Daha sonra içindekiler listesi veya kapak sayfası yapın, kapak sayfaları daha çok dil öğrenme kitaplarında kullanılır. Bilgi edinmek için Mandarin, İspanyolca gibi kitaplara bakabilirsiniz. İstediğiniz şekilde sayfayı düzenleyin ve işiniz bitince kaydedin. Kitabınızın ana sayfasına, kitabınızın kapsadığı sayfaları içeren bir içindekiler listesi ve kitabınızla ilgili kısa bir bilgi/yönlendirme yazısı koyabilirsiniz.
İçindekiler listesini sayfasını sayfaları oluşturdukça güncelleyebilirsiniz; fakat önerilen yöntem kitabınızın kapsamına göre içindekileri belirleyip bu sayfalara, henüz var olmayan sayfalara gidiyor olsalar bile, kitabın içindekiler listesinde bağlantı verin. Kitabınızın yapısına uygun, içeriği güzel yansıtan bağlantılar olduğu sürece kimse bu bağlantıları silmez, zaten silinmesi gerekmez. Böylelikle planladığınız her bir alt sayfayı oluşturmak istediğinizde aşağıda belirtildiği gibi bağlantıya tıklarsınız ve sayfayı oluşturursunuz.
Yeni sayfa bağlantıları (var olmayan sayfa bağlantıları) var olan sayfalara giden bağlantılardan farklı görünür. tercihlerinize bağlı olarak, normal bağlantıdan farklı bir renk veya yanında bir soru işareti görünür. Çoğunlukla yeni sayfalara giden bağlantılar "kırmızı bağlantılar" olarak da adlandırılır, kırmızı denmesinin sebebi seçeneklerde varsayılan olarak bu bağlantıların kırmızı görünmesidir. Var olmayan sayfalara giden bağlantılar viki düzenleme sayfasına [[Yeni sayfa adı]]
şeklinde yazılarak oluşturulur. Bu örnekteki bağlantıya tıklayarak boş sayfa olan "Yeni sayfa adı" sayfası oluşturulabilir.
Sayfa oluştururken metni kaydetmeden önce bir yazım kontrolünden geçirmek iyi olacaktır. Ayrıca orijinal sayfanın kopyasını alıp üzerindeki çalışmalarınızı yaptıktan sonra orijinal metinle değiştirmeyi de faydalı bulabilirsiniz. Yepyeni konular hakkında kitaplar yazmak Vikikitap'ın kapsamını genişletmeye yardım edecektir.
Kitabınızı uygun kitaplığa ekleyin ve kitap kategorisini oluşturun
[değiştir]Kitaba diğer kullanıcıların erişimini kolaylaştırın. Tabii ki insanlar ne yaptığınızı Son Değişiklikler'den görebilir, ama listede yaptıklarınızın görünürlüğü kalıcı değildir, yeni değişiklikler yapıldıkça sizinkiler alta kayar. Düzgün bir şekilde kategorize etmek kitabınızı tanıtmaya yardımcı olabilir, hem de Vikikitap'ın organizasyonunu kolaylaştırır.
{{kitaplık|kitaplık adı 1|kitaplık adı 2}}
şablonunu gösterildiği gibi kitabınızın ana sayfasına (yani bir önceki adımda oluşturduğunuz kitabınızın ilk sayfasına koyarak kitabınızı uygun kitaplıklara ekleyin.{{alfabetik|kitap adındaki ilk harf veya rakam}}
şablonunu şekilde gösterildiği gibi yine kitabınızın ana sayfasına koyarak kitabınızı uygun alfabetik kategoriye ekleyin. Yapacaklarınızı yaptıktan sonra sayfayı kaydedin. Diğer kitaplarla uyum sorunu yaşamamak için sayfaların hepsini "Kitap Adı/Alt sayfa adı" şeklinde oluşturun. Daha fazla bilgi için adlandırma politikamıza bakabilirsiniz.- Unutmamanız gereken bir nokta da kitabınıza ait tüm sayfalar ve kitabınızda kullanılan tüm şablonlar kitabınızla aynı adı taşıyan kitap kategorisine yerleştirilmelidir. Kitabınıza yerleştirdiğiniz {{kitaplık}} şablonu otomatik olarak kitabınızı, kitabınızın adındaki kitap kategorisine ekler. Kitabınızı kitap kategorisine ekledikten sonra sayfanın en alt kısmında görünen Sayfa Kategorisi: bölümünde kitap kategorisi eğer daha önce oluşturulmamışsa tercihlerinize bağlı olarak kırmızı renkte görünür. O bağlantıya tıklayarak açılan düzenleme sayfası aracılığıyla kitabınızın bulunduğu kitap kategorisini, kitabı yerleştirdiğiniz kitaplıkların kategorisine yerleştirmelisiniz. Örneğin Origami kitabı Hobiler ve Sanat kitaplıklarındadır. Bu yüzden Kategori:Origami kategorisi de Kategori:Hobiler ve Kategori:Sanat kategorilerindedir.
Kitabın tamamlanma durumunu belirtin
[değiştir]Kuşkusuz başladığınız her kitabı bitirmek zorunda değilsiniz. Bir başkası kitaba kaldığınız yerden devam edebilir. Fakat yine de başlayıp birkaç sayfa oluşturduktan sonra hevesiniz kaçacaksa, yeni bir kitap oluşturmaktansa mevcut kitaplara katkıda bulunmanız daha faydalı olacaktır. Çünkü çok azı tamamlanmış kitaplar okuyucuların ilgisini çekmez, kitabınızı tamamlayacak birinin çıkması da zor olabilir. Bu yüzden hem okuyucuların hem de kitaba katkıda bulunmayı düşünen vikiyazarların bilgilenmesi için kitabınızın ana sayfasına {{statü}} şablonunu ekleyerek kitabınızın tamamlanma durumunu belirtin. Bu şablonu kullanarak kitabınızı otomatik olarak tamamlanma durumuna göre kategorilendirmiş olursunuz. Ayrıca kitapınızın içindekiler bölümünde, {{dörtlü aşama}} ve {{aşama}} şablonlarını kullanarak her bir sayfanın ayrı ayrı tamamlanma durumunu belirtebilirsiniz. Bu şablonların kullanımıyla katkıda bulunmayı düşünen Vikiyazarlar tamamlanma düzeyi düşük olan sayfalara daha çok yoğunlaşırlar. Daha fazla bilgi için Yardım:Gelişim durumu sayfasına bakınız.
Diğer sayfaları yazmaya başlayın
[değiştir]Kitabınızın sayfalarında kullanacağınız şablonlara {{KitapKat}} şablonunu ekleyerek, bu şablonların kullanılacağı sayfaları da {{KitapKat}} şablonu koymaya gerek kalmadan kitap kategorisine eklemiş olursunuz. | ||
Kitabınıza {{alfabetik}} ve {{kitaplık}} şablonlarıyla uygun kategorilere yerleştirip, diğer gerekli şablonları koyup, içindekiler listesini de yazdıysanız, artık kitabın içindekiler bölümüne yazdığınız sayfaları oluşturmaya başlayabilirsiniz. Kitabın oluşturduğunuz her sayfasını kitap kategorisine koymayı unutmayın. Sayfaları kitap kategorisine sayfa adına göre sıralayarak yerleştiren {{KitapKat}} şablonunu kitabın her alt sayfasının sonuna eklemek suretiyle kullanmanız önerilir. Ayrıca kitabı okuyanların her sayfayı bitirdikten sonra içindekiler listesine dönüp diğer sayfayı açması uğraştırıcı olabilir, Bu yüzden kitabınıza sayfalar arası geçişi sağlayan yol bulma şablonları koymanız önerilir. Düzeni oluşturan unsurlar başlığı altında bu konular açıklanmıştır.
Kitabın yazdırılabilir sürümünü oluşturun
[değiştir]Kitabınızın yazdırılabilir sürümünün mevcut olduğunu kitabınızın ana sayfasında {{yazdırılabilir sürüm}} şablonuyla belirtebilirsiniz. Bu şablonla kitabınız otomatik olarak yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar kategorisine eklenir. | ||
Yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar yazıcıdan çıktısı alındığında hiçbir kötü sürprize mahal vermeyen kitaplardır. Ayrıca kitabın bütün sayfaları ardarda eklenir ve kullanıcının kitabın her sayfasını ayrı ayrı yazdırma zahmetinden kurtarır. Yine bu yöntem PDF'e dönüştürmede de işe yarar. Kitabınızın bütün sayfaları ardarda eklendiği için kullanıcının her sayfayı ayrı ayrı PDF'e dönüştürmesine gerek kalmaz. Yazdırılabilir sürümü mevcut bir kitap oluşturmak için işi en başından sıkı tutmalı ve kitabın kendisini oluştururken paralel olarak yazdırılabilir sürümünü de oluşturmalısınız. "Önce kitabı oluşturayım, sonra yazdırılabilir sürümünü oluştururum" demek ileride sorun oluşturabilir. Çünkü çıktısı alındığında sorun oluşturacak kodları orijinal kitaptan tek tek ayıklamanız gerekir ki bu da zahmetli bir işlemdir. Vikikitap'taki yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar Kategori:Yazdırılabilir sürümü mevcut kitaplar kategorisinde bulunur.
Düzeni oluşturan unsurlar
[değiştir]Bu bölümde kitabınızın düzenini belirleyecek şablonlar vb. unsurlarla ilgili bilgi verilecektir. İlk olarak kitabınızdaki tüm konuların listesini içeren içindekiler tablosunun küçük bir şablonunu oluşturarak, kitabın sayfalarına koyabilirsiniz.
Yol bulma şablonları
[değiştir]
|
||
Nasıl ki basılı kitaplarda sayfalar çevrilerek bölümler arasındaki geçiş sağlanıyorsa, siz de kitabınızda sayfalar arası geçişi yol bulma şablonlarıyla sağlayabilirsiniz. Yol bulma şablonlarını istediğiniz biçemi kullanarak oluşturmakta özgürsünüz. Kitabınız için belirlediğiniz biçem doğrultusunda istediğiniz gibi oluşturabilirsiniz. Bu başlık altında size örnek olması açısından bazı kitapların yol bulma şablonları gösterilecektir.
Kullanacağınız yol bulma şablonunda yalnızca önceki ve sonraki sayfalara bağlantı verebilir ({{Esperanto/dolaşım}} şablonundaki gibi, bu sayfada kullanım örneğini görebilirsiniz), veya önceki sonraki sayfalara bağlantı verip, ayrıca tüm sayfaların listesinide bulundurabilirsiniz ({{Origami}} şablonunda olduğu gibi, bu sayfada kullanım örneğini görebilirsiniz) veya isterseniz sadece içindekiler listesini içeren dizin şeklinde bir şablon ({{C Sharp Programlama Dili}} şablonu gibi) kullanabilirsiniz. Çoğu kitapta yol bulma şablonunun adı kitabın adıyla aynıdır.
Yazımda kullanılabilecek şablonlar
[değiştir]Kitabınızda kullanabileceğiniz şablonlar elbette ki yalnızca yol bulma şablonlarıyla sınırlı değildir. Eğer kitabı yazarken sıklıkla kullanacağınız bir tablo, yazı vs. varsa (mesela bir dil kitabında her derste bulunan ve o derste işlenen konuları gösteren bir tablo), bunu her seferinde yazmamak için şablon haline getirebilirsiniz.
Dosya şablonu
[değiştir]Kitaplarda kuşkusuz metin dışında çizim, fotoğraf ve hatta görsel-işitsel unsurlar yer alabilir. Bu tür dosyaları nasıl yükleyeceğiniz, Vikikitabın çok önemsediği telif hakları konusunda nelere dikkat edeceğiniz, bu dosyaları kitaplarınızda nasıl kullanacağınız gibi konular
Kitabınızda bulunması önerilen bazı başlıklar ve ekler
[değiştir]Önsözler ve ek notlar
[değiştir]Kitabınızın kapsamını belirten ve kitabın nasıl okunursa daha iyi verim alınacağını belirten bir "önsöz" veya "okuma notları" sayfası oluşturabilirsiniz.
Ek okuma
[değiştir]Kitabınızla ilgili ve okuyucularınıza faydalı olacağını düşündüğünüz diğer çevrimiçi kaynaklara bağlantıları veya konuyla ilgili basılı kaynakların künyelerini Ek okuma başlığı altında, kitabınızın ana sayfasında listeleyebilirsiniz.
Yazarlar listesi ve biçem rehberi
[değiştir]Diğer kullanıcıların da kitabınızı düzenleyebilmesi mümkündür. Kitaba en çok katkıda bulunan yazarları Kitap Adı/Yazarlar gibi bir alt sayfada listeleyebilirsiniz. Ayrıca kitaba katkıda bulunacaklara yönelik, kitabın temel biçimsel özelliklerini anlatan bir "yerel biçem rehberi" sayfası da hazırlayabilirsiniz. Bu sayfa kitabın ne şekilde yazılması gerektiğini, hangi şablonların kullanılacağını vb. açıklar.
Kitap önerileri, ortak projeler
[değiştir]Eğer aklınızda bir kitap fikri var, fakat onu tek başınıza oluşturmak için vaktiniz ya da birikiminiz yetersiz ise, fikrinizi kitap projesi olarak Vikikitap:Önerilen kitaplar sayfasına ekleyebilirsiniz. Belki belirttiğiniz konuyla ilgilenen kullanıcılar bulursunuz. Aynı zamanda eğer yeni bir kitap oluşturmak istiyorsanız o sayfada önerilen kitapları inceleyip istediklerinizle ilgilenebilirsiniz.
Eğer yeni bir kitap yazmak istiyorsanız, bu yeni kitap hakkında yardım isteyebileceğiniz ve fikirler alabileceğiniz bir yer de köy çeşmesidir. Birçok düzenli katkıda bulunan kullanıcı bu sayfayı kontrol etmektedir, bu kullanıcılardan yeni kitabınız hakkında yardım ve destek alabilirsiniz, yeni kitabınızla ilgilenen başka insanlar bulabilirsiniz.