Vikikitap'ı Kullanma/Sayfaları değerlendirme

Flaggedrevs eklentisi

Vikikitap Flagged revisions veya kısaca flaggedrevs isminde bir yazılım eklentisine sahiptir. Bu eklenti kullanıcılara sayfaları değerlendirme ve bir kalite notu verme imkanı tanır. Okur ve editörler en iyi eleştirmenlerdir. Çünkü bu iki grup Vikikitap'taki birçok sayfayı görür. Yazarlar, daha çok kendi yazdıkları kitap üzerine odaklanmaya eğilimlidir; hizmetlilerin de daha önemli işleri vardır.

"Editör" veya "eleştirmen" yetkisine sahip kullanıcılar Flaggedrevs ile değerlendirme ve not verme yetkisine sahiptir. Editör yetkisi, Vikikitap'ta belirli bir süreyi geçirmiş ve belirli sayıda katkı yapmış olan kullanıcılara otomatik olarak verilir. Editör yetkisine daha erken sahip olmak veya aktif bir kullanıcı olmayıp bu yetkileri edinmek istiyorsanız bu isteklerinizi Vikikitap:İzin istekleri sayfasına yazın.

Flaggedrevs'te üç tane değerlendirme kriteri vardır: nitelik, doğruluk ve kapsam. Nitelik yazının kalitesidir; devrik ve karmaşık cümleler, imla hataları, biçimlemenin güzel olmaması veya hatalı olması vb. birer nitelik sorunudur. Doğruluk, yazının doğruluğu ve kanıtlanabilirliğidir. Kapsam ise konunun ne kadarının hangi derinlikte incelendiği ile ilgilidir. Her kriterde 5 tane kalite seviyesi vardır: zayıf, idare eder, iyi, harika, seçkin. "Seçkin" notu en iyi sayılan ve diğer sayfaların örnek alması gereken sayfalara verilir. Editör yetkisine sahip kullanıcılar bir sayfayı zayıf, idare eder veya iyi olarak işaretleyebilirler. Eleştirmenler ise sayfayı harika veya seçkin olarak işaretleyebilirler. Bu yüzden eleştirmenler dikkatli bir göze sahip olmalı Vikikitap'ın konuyla ilgili tartışmalarına aşina olmalıdır. Vikikitap:Seçkin kitaplar ve Vikikitap:Silme istekleri sayfaları Vikikitap'taki kitapların kalitelerini tartıştığımız yerlerdir.

Bir sayfayı değerlendirme

Eğer izniniz varsa bir sayfayı değerlendirmek kolaydır. Değerlendirilebilen sayfaların alt kısmında içerisinde çeşitli kontroller ve bir "Kaydet" düğmesi olan bir kutu vardır. Bir sayfayı değerlendirmek için kutudaki uygun notu seçin ve "Kaydet" düğmesine tıklayın. Bazı durumlarda neden o notu verdiğiniz yazılı bir açıklama ile istenebilir.

Eğer notunuz için bir açıklama yapmışsanız verdiğiniz notla yaptığınız açıklama birbirine paralel olmalıdır. Yani yaptığınız açıklama "zayıf" olup verdiğiniz not "idare eder" olmamalıdır. Ayrıca en az bir "zayıf" notu olan bir sayfa kararlı sayılmaz. Bir sayfanın kararlı sayılması için nitelik, doğruluk ve kapsam kriterlerinde en az "idare eder" notunu almış olması gerekir. Bu kriteri sağlamayan sayfalar "kararlı değil" kabul edilir ve bu sayfaya yapılan tüm katkılar (editör yetkilerine sahip olmayanlar tarafından yapılanlar bile) anında sayfada görünür.

Kriterler

Bir sayfa, her birinde 5 ölçüt olan 3 farklı kategoride değerlendirilir. Bu üç kategori kapsam, doğruluk ve niteliktir. Bir sayfanın nasıl değerlendirildiğini bilmek demek bütün bu kategorilerin ne demek olduğunu ve bu kategorileri kullanarak kitapların nasıl değerlendirildiğini bilmek demektir. Her kriterdeki notlar sadece bir nottan fazlasıdır, bu notlar ilgili kitabı seçkin kitap yapmak isteyen vikiyazarlar için bir kontrol listesi mahiyetindedir. Vikiyazarlar bu notlara bakıp kitabın hangi noktalarda gelişmeye ihtiyaç duyduğunu anlayabilirler. Eğer bir kitabın bütün sayfalarına "seçkin" notu verilmişse kitap kolaylıkla seçkin kitap adayı gösterilebilir. Ancak elbette ki bir kitabın bütün sayfalarına seçkin notu verilmiş olması otomatikman o kitabın bir seçkin kitap olacağı anlamına gelmez. Bir kitabın seçkin olması için sayfalarının düzgün sıralanmış olması, mantık ve süreklilik yönünden birbiriyle ilişkili olması gerekir. Eğer böyle bir durum söz konusu değilse kitap, bir kitaptan ziyade birden fazla ansiklopedi maddesinin birleşimi mahiyetinde olacaktır ve kitaplaşması için üzerinde çalışılması gerekecektir.

Nitelik

Nitelik bir sayfanın en temel kalite ölçütüdür: Bu ölçütte "sayfa ne kadar iyi yazılmış?" sorusunun cevabı aranır. Vikikitap metin tabanlı bir sitedir, bu yüzden buradaki her şey yazım kalitesi etrafında döner. Bir vikide her şeyin ilk yazıldığında mükemmel olması beklenmez. Bunun yerine editör ve yazarların küçük küçük katkılarla sayfayı yavaş yavaş geliştirmeleri beklenir. Nitelik bakımından iyi olan bir sayfanın imla veya gramer hatası içermemesi, akıcılığı ve devamlılığı olması ve yapısal hata içermemesi gerekir. Okuyucular uzun paragraflardan nefret ederler. Metin; alt başlıklar, listeler, şablonlar, tablolar ve resimler ile daha kolay okunur hale getirilmelidir.

Zayıf/Değerlendirilmemiş	Bu sayfa değerlendirilmemiş veya çok kötü olarak değerlendirilmiş. İmla ve gramer çok kötü, akıcılık yok ve sayfa birçok yapısal mantıksızlık içeriyor. Yani sayfa kısaca okunamayacak derecede kötü.
iyi imla ve gramer	İmla ve gramerin düzgün olması en temel gereksinimdir. Bir sayfanın imla ve gramer yönünden diğerlerinin okuyup anlayamayacağı kadar kötü yazılmasındansa hiç yazılmaması daha iyidir. Bu değerlendirme notu imla ve gramerin mükemmel olduğu değil, makul olduğu ve deneyimli bir kullanıcının sayfada rahatlıkla temizlik yapabileceği anlamına gelir. Birçok web tarayıcısının yerleşik imla denetimi özelliği vardır, yani imla hatalarından kaçınmak o kadar da zor bir şey değildir.
İyi yapı	İmla ve gramer hatalarından kaçındıktan sonra sıra sayfanın genel yapısına gelir. Cümleler ve paragraflar mantıklı bir şekilde akmalıdır. Sonra gelen cümleler öncekilerin üzerine inşa edilmeli, daha önce söylenmiş şeyler tekrar edilmemeli ve daha önce yazılmamış bir şey üzerine bir cümle inşa edilmemelidir. Sayfa bölümlere ve alt bölümlere ayrılmalı ve ek bilgi vermek için -gerekliyse- şablon ve tablolar kullanılmalıdır.
Üslup	Üslup, sayfa gelişiminde bir sonraki adımdır. Sayfanın imla ve gramer olarak doğru olması ve düzgün paragraf ve bölümlerle parçalara ayrılması yeterli değildir. Sayfadaki cümleler hedef kitleye uygun şekilde kurulmalıdır. Vikiçocuk kitapları enerjik ve dost canlısı bir üslupla yazılmalıdır. Öğrenciler, yetişkinler ve profesyoneller için de farklı üsluplar kullanılması gerekebilir. Üslup konusundaki bu farklılıklar Vikikitap:Okuma seviyeleri sayfasında zikredilmiştir.
Seçkinlik	Bu sayfaya sadece "iyi yazılmış" dersek hata yapmış oluruz. Bu sayfa, nitelik konusunda diğer sayfaların da örnek alması gereken bir sayfadır.

Doğruluk

Bilgi ne kadar doğruysa o kadar iyidir. Yani bir bilginin "iyi"liği için tek ölçüt doğru olmasıdır. Bir sayfa iyi yazılmış ve iyi kapsamlı, ancak doğru olmayan ve yanıltıcı bilgilerle doluysa bizim için bu sayfanın değeri sıfırdır. Vikikitap eğitici bir kaynaktır ve okuyuculara doğru bilgi öğretmek için vardır. Doğruluk ölçütü, sayfadaki bilgilerin ne kadar doğru ve güvenilir ve bir eğitici materyal olmaya ne kadar uygun olduğunu gösterir. Doğruluğun beş seviyesi vardır:

Zayıf/Değerlendirilmemiş	Sayfa absürt, söylenti, mantıksızlık ve diğer çöp bilgileri içeriyor. Sayfa doğru değil, yanıltıcı ve hatta okuyucular için tehlikeli olabilir.
Makul	Sayfa doğru veya kısmen doğru. Kesinlikle absürt bilgi içermiyor, ancak doğruluğu konusunda yeterli deliller yok. Önemli detaylar atlanmış ve bazı bakış açıları hatalı veya taraflı. Örnekler ve açıklamalar yetersiz.
iyi/Ortalama	Sayfada bariz olarak hatalı diyebileceğimiz bir bilgi yok. Sadece ayrıntılarda sorun var. Konuyu kafamızda canlandırmak için yeterince örnek yok. Sayfada kaynaklar belirtilmemiş.
Kanıtlanabilir	Kanıtlanabilir bir sayfa doğru bilgi veren ve bilginin doğru olduğunu ispatlayan çeşitli kaynaklar içeren sayfadır. Sayfa; birincil kaynaklar içermekte, "kendin yap" ispatlaması kullanmakta veya kitaptaki diğer sayfalar üzerine inşa edildiği için kaynak gerektirmemektedir. Bazı kitaplar okunup anlaşılabilmesi için bazı ön bilgileri şart koşabilir ve bu bazı bilgileri "öz kanıtlı" varsayar, değerlendirme notunu verirken bu noktayı göz önünde bulundurmak gerekir.
Seçkinlik	Bu sayfa, doğruluk olarak diğer sayfaların örnek alması gereken bir sayfadır. Doğruluk ve kaynak gösterme konusunda kesinlikle mide bulandırıcı bir nokta yoktur. Bu sayfadaki bilgiler güvenilirdir.

Kapsam

Kapsam, sayfada bulunan bilginin miktarı ile ilgilidir. Mevcut bilgi ile olması gereken oranlanarak kapsam notu verilir. İyi kapsam, sayfada niyetlenilen her şeyin son derece ayrıntılı bir şekilde anlatıldığını ifade eder. Örneğin "Aritmetik" ismindeki bir sayfanın sadece toplamayı anlatması, "Hayvanlar" ismindeki bir sayfanın sadece memelileri anlatması, birçok konu hakkında kısa kısa ve ilginç olmayan bilgiler içeren sayfalar kapsam notu kötü olan sayfalardır. Kapsamın 5 seviyesi vardır:

Zayıf/Değerlendirilmemiş	Değerlendirilmemiş sayfalar için varsayılan nottur. Eğer bir sayfa bu durumdaysa daha eklenmesi gereken çok bilgi var demektir. Sadece özet bir giriş cümlesi içeren tamamlanmamış taslaklar veya birçok içi boş bölümden oluşan (sadece başlıkların olduğu) sayfalara bu not verilir.
Makul	Sayfanın temeli yazınmıştır ancak arkaplan bilgisi, diğer sayfalara atıflar, örnekler ve derin konular yazılmamıştır. Yazarların bu sayfayı adam edebilmesi için üzerinde güzelce bir çalışma yapmaları gerekir.
İyi/Ortalama	Sayfanın temeli son derece ayrıntılı bir şekilde yazılmış, ayrıca sayfa biraz olsun örnekler, arkaplan bilgisi ve okuyucunun bekleyeceği diğer ögeler ile zenginleştirilmiştir.
Harika	Okuyucular bu sayfada konuyla ilgili ihtiyaç duydukları her şeyi almaktadır. Sayfada örnekler, açıklamalar, temel yazılar ve arkaplan bilgileri son derece ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. Okuyucu, kitabın ilgili sayfada anlatılan bilgileri gerektiren diğer kısımlarını rahatlıkla okuyup anlayabilir.
Seçkinlik	Sayfanın ilgili konuyu nasıl tamamen kapsadığı, diğer sayfaların örnek alması gereken bir husustur. Bu sayfayı okuyup anlayan bir kişi rahatlıkla "sayfanın anlattığı konuyu biliyorum!" diyebilir. Bir kişi sayfanın anlattığı konuyla ilgili ihtiyaç duyabileceği her türlü bilgiyi bu sayfada bulabilir.