Kelime çeşitleri[değiştir]
Latince'de kelimeler değiştirilebilir ve değiştirilemez kelimeler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Değiştirilebilir kelimeler arasında çekimlenen fiiller, isimler, sıfatlar ve zamirler bulunur. Değiştirilemez kelimeler arasında ise zarflar, prepozisyonlar (ön edatlar) ve bağlaçlar bulunur.
İsimlerin çekimlenmeleri[değiştir]
Latince'de isimler aynı Türkçe'de olduğu gibi kelime sonlarına aldıkları ekler ile çekimlenirler. Latince'de isimlerin toplam 6 hali (Nominativus: Yalın hal, Vocativus: Seslenme hali, Accusativus: -i hali, Genitivus: -in hali, Dativus:-e hali, Ablativus: -den hali) , 3 cinsi (Masculinum, Femininum, Neutrum) ve çoğul ile tekil olmak üzere iki çeşidi vardır. Bu hallere göre isimlerin çekimlemeleri yapılır. İsimler ayrı ayrı çekim gruplarına aittirler.
Birinci çekim grubu - A grubu[değiştir]
Birinci çekim grubunda yalın halde -a eki ile biten isimler bulunur. Bu çekim şemasına ait kelimeler çoğunlukla feminin cinsine sahiptir ancak bunu genellemek mümkün değildir. A grubundaki isimlerin çekimlenmesi için aşağıdaki tabelada bulunan ekler isimlere eklenir.
| EKLER
|
Singular |
Plural
|
| Nominativ |
-a
|
-ae
|
| Genitiv |
-ae
|
-arum
|
| Dativ |
-ae
|
-is
|
| Akkusativ |
-am
|
-as
|
| Ablativ |
-a
|
-is
|
İkinci çekim grubu - O grubu[değiştir]
İkinci çekim grubunda -us, -er ve -um eki ile biten isimler bulunur. -us ve -er ile biten isimler genellikle masculinum iken, -um ile biten isimler genellikle neutrum cinsine sahiptirler.
| EKLER
|
Singular |
Plural
|
| Nominativ |
-us / -er / -um
|
-i / -a
|
| Genitiv |
-i
|
-orum
|
| Dativ |
-o
|
-is
|
| Akkusativ |
-um
|
-os
|
| Ablativ |
-o
|
-is
|
Türkçe'den farklı olarak Latince'de sıfatlar her zaman ait oldukları isimlerin çekimlendiği biçimde çekimlenirler. Örneğin büyük ev anlamına gelen aedificium magnum gibi.
Birinci Çekim - a Grubu[değiştir]
Düzenli Fiiller[değiştir]
| Mastar hal
|
|
Şimdiki Zaman
|
|
Geçmiş Zaman Etken
|
|
Geçmiş Zaman Edilgen
|
|
Anlam
|
| clamare
|
|
clamo
|
|
clamavi
|
|
clamatum
|
|
çağırmak, şikayet etmek, bağırmak
|
Aşağıda listenmiş fiiller de aynı şekilde a grubunun şemasına uygun olarak çekimlenirler.
| Latince Mastar hal
|
Türkçe çeviri
|
| properare
|
Acele etmek
|
| expectare
|
Beklemek
|
| appropinquare
|
Yakınlaşmak
|
| rogare
|
Sormak
|
| amare
|
Sevmek
|
| laborare
|
Çalışmak
|
| cogitare
|
Düşünmek
|
| liberare
|
Kurtarmak
|
| vocare
|
Seslenmek
|
| aedificare
|
İnşa etmek
|
| equitare
|
At sürmek
|
| visitare
|
Ziyaret etmek
|
| portare
|
Taşımak
|
| pugnare
|
Savaşmak
|
| tolerare
|
Tölerans göstermek
|
| captare
|
Yakalamak
|
| expugnare
|
Fethetmek
|
| conciliare
|
Kazanmak
|
| monstrare
|
Göstermek
|
| spectare
|
Bakmak, gözlemlemek
|
| servare
|
Korumak, kurtarmak
|
| delectare
|
Sevinmek
|
| ignorare
|
Bilmemek
|
| narrare
|
Anlatmak
|
İkinci Çekim - e Grubu[değiştir]
Düzenli fiillerin çekimi[değiştir]
| Mastar hal
|
|
Şimdiki Zaman
|
|
Geçmiş Zaman Etken
|
|
Geçmiş Zaman Edilgen
|
|
Anlam
|
| habere
|
|
habeo
|
|
habui
|
|
habitum
|
|
Sahip olmak
|
Aşağıda listenmiş fiiller de aynı şekilde e grubunun şemasına uygun olarak çekimlenirler.
| Latince Mastar hal
|
Türkçe çeviri
|
| dolere
|
Canı yanmak
|
| debere
|
Zorunda olmak, borçlu olmak
|
| studere
|
Çaba harcamak
|
| prohibere
|
Uzak tutmak
|
| placere
|
Beğenmek
|
Düzensiz fiillerin çekimi[değiştir]
Aşağıda listenmiş ve e-grubu fiillerden olan fiiller düzensizlerdir ve ezbere öğrenilmeleri gerekir.
| Mastar hal
|
|
Şimdiki Zaman
|
|
Geçmiş Zaman Etken
|
|
Geçmiş Zaman Edilgen
|
|
Anlam
|
| iubere
|
|
iubeo
|
|
iussi
|
|
iussum
|
|
Emretmek, görevlendirmek
|
| videre
|
|
video
|
|
vidi
|
|
visum
|
|
Görmek
|
| ridere
|
|
rideo
|
|
risi
|
|
risum
|
|
Gülmek
|
| sedere
|
|
sedeo
|
|
sedi
|
|
sessum
|
|
Oturmak
|
Üçüncü çekim - i Grubu[değiştir]
Düzenli fiillerin çekimi[değiştir]
| Mastar hal
|
|
Şimdiki Zaman
|
|
Geçmiş Zaman Etken
|
|
Geçmiş Zaman Edilgen
|
|
Anlam
|
| audire
|
|
audio
|
|
audivi
|
|
auditum
|
|
Duymak
|
Aşağıda listenmiş fiiller de aynı şekilde i grubunun şemasına uygun olarak çekimlenirler.
| Latince Mastar hal
|
Türkçe Çeviri
|
| scire
|
Bilmek
|
Düzensiz fiillerin çekimi[değiştir]
Aşağıda listenmiş ve i-grubu fiillerden olan fiiller düzensizlerdir ve ezbere öğrenilmeleri gerekir.
| Mastar hal
|
|
Şimdiki Zaman
|
|
Geçmiş Zaman Etken
|
|
Geçmiş Zaman Edilgen
|
|
Anlam
|
| venire
|
|
venio
|
|
veni
|
|
ventum
|
|
Gelmek
|
Bu çekim grubuna ait bütün fiiller düzensizdir ve ezbere öğrenilmeleri gerekir.
| Mastar hal
|
|
Şimdiki Zaman
|
|
Geçmiş Zaman Etken
|
|
Geçmiş Zaman Edilgen
|
|
Anlam
|
| vivere
|
|
vivo
|
|
vixi
|
|
victum
|
|
Yaşamak
|
| regere
|
|
rego
|
|
rexi
|
|
rectum
|
|
Hükmetmek
|
| dicere
|
|
dico
|
|
dixi
|
|
dictum
|
|
Söylemek
|
| ludere
|
|
ludo
|
|
lusi
|
|
lusum
|
|
Oynamak
|
| currere
|
|
curro
|
|
cucurri
|
|
cursum
|
|
Koşmak
|
| quaerere
|
|
quaero
|
|
quaesivi
|
|
quaesitum
|
|
Aramak, sormak
|
| gerere
|
|
gero
|
|
gessi
|
|
gestum
|
|
taşımak, yürütmek
|
| sinere
|
|
sino
|
|
sivi
|
|
situm
|
|
İzin vermek
|
| mittere
|
|
mitto
|
|
misi
|
|
missum
|
|
Göndermek
|
| metuere
|
|
metuo
|
|
metui
|
|
/
|
|
Korkmak
|
| invadere
|
|
invado
|
|
invasi
|
|
invasum
|
|
İşgal etmek
|
| laedere
|
|
laedo
|
|
laesi
|
|
laesum
|
|
Zarar vermek
|
| cadere
|
|
cado
|
|
cecidi
|
|
casurum
|
|
Ölmek
|
| vendere
|
|
vendo
|
|
vendidi
|
|
venditum
|
|
Satmak
|
| promittere
|
|
promitto
|
|
promisi
|
|
promissum
|
|
Söz vermek
|
| plaudere
|
|
plaudo
|
|
plausi
|
|
plausum
|
|
Alkışlamak
|
| agere
|
|
ago
|
|
egi
|
|
actum
|
|
Pazarlık yapmak
|
| Latince |
Türkçe
|
| quis |
kim
|
| quid |
ne
|
| ubi |
nerede
|
| quo |
nereye
|
