Gürcüce/Alfabe ve telaffuz
< Gürcüce
Gürcü Alfabesi (ქართული ანბანი) veya Gürcü Yazısı (ქართული დამწერლობა)
- Gürcü alfabesi, günümüzde dünyada kullanılan 14 yazı sisteminden biridir.
- Beşi sesli olmak üzere 33 harften oluşur.
- Latin alfabesi gibi soldan sağa doğru yazılır.
- Büyük-küçük harf ayırımı olmayıp hepsi aynı şekilde yazılır.
- Gürcü alfabesinin geliştirildiği tarih olarak kabul edilen zaman dilimi, İÖ 4. yüzyıl ile İS 3. yüzyıl arasında değişir.
- Gürcü alfabesinin üç farklı biçimi vardır. İlki Mrgvlovani (yuvarlak) veya Asomtavruli (başlık harfleri) olarak adlandırılır (İÖ 3. yüzyıldan). Nushuri (küçük) veya Hutsuri (dinsel) olarak adlandırılır (9. yüzyıldan). Bir diğeri olan Mhedruli (askeri) 11. yüzyılda ortaya çıkmıştır.
Harfler
[değiştir]
| Harf | Adı | Türk alfabesiyle | Romanizasyon | Örnek/Açıklama |
|---|---|---|---|---|
| ა | an | Aa | A a | Türkçedeki "a" gibi |
| ბ | ban | Bb | B b | Türkçedeki "b" gibi |
| გ | gan | Gg | G g | Türkçedeki "g" gibi |
| დ | don | Dd | D d | Türkçedeki "d" gibi |
| ე | en | Ee | E e | Türkçedeki "e" gibi |
| ვ | vin | Vv | V v | Türkçedeki "v" gibi |
| ზ | Zen | Zz | Z z | Türkçedeki "z" gibi |
| თ | tan | Tt | T t | Türkçedeki "t" gibi |
| ი | in | İi | I i | Türkçedeki "i" gibi |
| კ | k’an | yok | K' k' | K’ (Sert) |
| ლ | las | Ll | L l | Türkçedeki "l" gibi |
| მ | man | Mm | M m | Türkçedeki "m" gibi |
| ნ | nar | Nn | N n | Türkçedeki "n" gibi |
| ო | on | Oo | O o | Türkçedeki "o" gibi |
| პ | par | yok | P' p' | P’ (Sert) |
| ჟ | jan | Jj | Türkçedeki "j" gibi | |
| რ | rae | Rr | R r | Türkçedeki "r" gibi |
| ს | san | Ss | S s | Türkçedeki "s" gibi |
| ტ | t'ar | yok | T' t' | T’ (Sert) |
| უ | un | Uu | U u | Türkçedeki "u" gibi |
| ფ | par | P veya f | P p | Türkçedeki "p" gibi |
| ქ | kan | Kk | K k | Türkçedeki "k" gibi |
| ღ | ghar | Gh | Gh gh | Fransızcadaki "R" telaffuzu gibi |
| ყ | q'ar | yok | Q' q' | Q’ q’ |
| შ | şin | Şş | Ş ş | Türkçedeki "ş" gibi |
| ჩ | çin | Çç | Ç ç | Türkçedeki "ç" gibi |
| ც | tsan | yok | Ts ts | Tsunami'de T'yi belirsiz okuyarak |
| ძ | dzil | yok | Dz dz | Örn: Şota ArvelaDZe |
| წ | Ts’ (Sert) | yok | Ts' ts' | yılan tıslaması gibi |
| ჭ | ç'ar | yok | Ç' ç' | Ç’ (Sert). Tç; ç'den önce bir t varmış gibi. |
| ხ | khan | yok | Kh kh | Hırıltılı h Azerice'deki x |
| ჯ | can | Cc | C c | Türkçedeki "c" gibi |
| ჰ | hae | Hh | H h | Türkçedeki "h" gibi |
Diğer harfler
[değiştir]Günümüzde kullanım dışı olan; Eski Gürcücede kullanılan bazı harfler:
- "ჱ" e ve i benzeri bir ses (ey/ei), Eski Yunancadaki Ηη (eta/ita) sesiyle eş değer.
- "ჲ" Türkçedeki "y" gibi okunur; fakat modern alfabede yerini "i (ი)" sesine bırakmış. Örn: Milyon yerine Milion demek gibi.
- "ჳ" Eski Yunanca'daki upsilon sesiyle eş değerdir. Türkçede tam karşılığı yoktur.
- "ჴ" Tam olmasa da "Q" benzeri bir sesi karşılar.
- "ჵ" Uzun bir "o" sesi, ô.
- "ჶ" Türkçedeki tam karşılığı "F/f" dir. Günümüzde yerini "ფ (p/ph)" ye bırakmıştır. Fakat Laz alfabesinde hâlâ kullanılır.
- "ჷ" Türkçedeki "I/ı" sesiyle hemen hemen aynıdır. Megrel ve Svan dilinde hâlâ kullanılır.
- "ჸ" Arapçadaki ayın sesine benzer.
- "უ̌" Kısa u, უ sesinin kısa telaffuzu.