Göktürkçe/Tamgalar

Sesli Tamgalar

Orkun Yazıtlarında 4 ünlü tamga vardır. Hem ince hem de kalın olarak kullanıldıklarından bir tamga iki ses verir, dolayısıyla 8 ünlüye karşılık gelirler.

a : Sözcük başında uza ilk seslenişte sessiz tamgadan sonra yazılmaz. Sözcüğün ikinci, üçüncü sözcüklerinde yer almaz. Sözcük sonunda kullanılır.

i : Sözcük başında yazılır. Ancak ikinci, üçüncü seslenişlerde kullanılmaz. İlk seslenişte Q uza c tamgalarından önce yazılmaz. İç seslenişlerde de bu tamgalardan önce yazılmaz. Sözcük sonunda kullanılabilir. İlk seslenişte “o, u, ö, ü” varsa ikinci ve sonraki seslenişlerde yazılır.

o : Sözcük başında kullanılabilir. Ancak q tamgasından önce kullanılmaz. “Ko-Ku” sesi verilmesi istenirse q tamgasının sonuna eklenir. İlk seslenişte “o, u” varsa sonraki seslenişlerde “o, u” yazmaya gerek yoktur. Ama ilk seslenişte ayrı bir sesli varsa iç seslenişlerde o, u yazmaya gerek vardır.

“u” tamgası olarak sözcük sonuna yazılabilir.

ü : Sözcük başında kullanılabilir. Ancak X tamgasından önce kullanılmaz. “Kö-Kü” sesi verilmesi istenirse X tamgasının sonuna eklenir. İlk seslenişte “ö, ü” varsa sonraki seslenişlerde “ö, ü” yazmaya gerek yoktur. Ama ilk seslenişte ayrı bir sesli varsa iç seslemlerde “ö, ü yazmaya gerek vardır.

“ü” tamgası olarak sözcük sonuna yazılabilir.