Ön-Türkçe/Söz dağarcığı tablosu
Çağdaş ses biçimleriyle karışıklığı önlemek için yalnızca tarihi biçimleri listelenmiştir. Çağdaş dillerdeki sözcükler doğrudan bu dillerden gelmiştir ve bu dillerin türevidir. Mesafeler için Türkmence de eklenmiştir.
| Türkçe | Türk Dilleri | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ogur Dilleri | Ön-Bulgar Yeniden Yapılandırma önerisi | Ortak Türk Dilleri | Ön-Türkçe Yeniden Yapılandırma önerisi | İlk-Türk Dönemi | ||||||||||||||
| Macarca'ya Geçenler | Volga Bulgarcası | Çuvaşça | Eski Türkçe
(Köktürkçe ve Eski Kırgızca) |
Eski Uygurca | Karahanlıca | Çağatayca | Tarihi Kıpçakça
(Orta Kıpçak ve Kuman) |
Oğuz | Argu
(Orta Argu ve Halaçça) |
Geç İlk-(Ön-)Türkçe Yeniden Yapılandırma önerisi | Erken İlk-Ön-Türkçe geçişler | Erken İlk-(Ön-)Türkçe Yeniden Yapılandırma önerisi | ||||||
| Sözcük | Kategori | s-ağzı'ndan Macarca'ya geçenler | Bulgar'dan Macarca'ya geçenler | Tarihi Oğuz
(Orta Oğuz ve Eski Anadolu Türkçesi) |
Türkmence | |||||||||||||
| arpa | yiyecek | - | - | урпа (urp̬a) | *arpa | - | (arpa) | اَرْپا (arpa) | ارپا (arpa) | ارپا (arpa) | آرپه (arpa) | arpa | arpa | *arpa | *arpa | |||
| ay | gök bilimi | - | ايخ (ayıx) | уйӑх (ujăh) | *āyïχ | 𐰖 (ay) | (ay) | ااىْ (aay) | (ay) | (ay) | (ay) | aaý | haay | *āy | *āy | |||
| ayaz | hava | - | - | - | уяр (uyar) | *ayar | - | ayas | (ayaaz) | (ayaz) | (ayaz) | (ayaz) | aýaz | hayaaz | *ayaz | *(h)ayāŕ | - | *payār |
| baş | anatomi | - | بج (baç) | пуҫ (puś) | *balč | 𐰉𐱁 (baş) | p՚š (baş) | بَش (baş) | باش (baş) | بش (baş) | باش (baş) | baş | baş | *baš | *baĺč | |||
| gitmek | fiil | - | - | بر (bar-) | пыр (pyr) | *bar- | 𐰉𐰺 (bar-) | (bar-) | (bar-) | (bar-) | (bar-) | (bar-) | barmak | varmaq | *bar- | *bar- | ||
| beş | sayılar | - | بيال (biyel) | пиллӗк (pillĕk) | *bẹ̄l | 𐰋𐰃𐱁 (béş) | (béş) | بٖيشْ (bééş) | بیش (béş) | (béş) | بيش (béş) | bääş | beeş | *bẹ̄š | *bẹ̄ĺ | |||
| beyin | anatomi | - | - | - | миме (mime) | *mẹŋi | (meyi), (meŋi) | (meyi), (meŋi) | مَنِكٖي (meŋi) | - | (miy, meyin, meyni) | (beyni) | beýni | mein | *bẹńi, *bẹŋi | *bẹŋi | ||
| bir | rakamlar | - | - | بىر (biir) | пӗр (pĕr) | *bīr | 𐰋𐰃𐰼 (bir) | (pir) | بيٖرْ (biir) | (bir) | (bir) | بر (bir) | bir | bii | *bīr | *bīr | ||
| buğday | yiyecek | búza | - | пӑри (pări) | *buwzay | - | (bugday) | بُغْداىْ (bugday) | (bugday) | (bogday) | بوغدای (buğday) | bugdaý | - | *bugday | *bugday | |||
| fasulye, bezelye | yiyecek | borsó | - | пăрҫа (părś̬a) | *burčaχ | - | (burçaq) | بُرْچَقْ (burçaq) | (burçaq) | (burçaq) | بورچاق (burçaq) | burçak | - | *burčak | *burčak | |||
| buzağı | hayvanlar | borjú | - | пӑру (păru) | *burawu | 𐰉𐰆𐰕𐰍𐰆 (buzaɣu) | pwz՚γw (buzaɣu) | بُزاغُو (buzāɣū) | بوزاغ (buzaɣ) | بوزاو (buzaw) | بوزاغو (buzağu) | buzaw | - | *buzagu | *buŕagu | |||
| dört | rakamlar | - | - | توات (tüweet) | тӑваттӑ (tăvattă) | *tȫt | 𐱅𐰇𐰼𐱅 (tört) | twyrt (tört) | تُورْتْ (töört) | (tört) | (tört) | دورت (dört) | döört | töört | *tȫrt | *tȫrt | ||
| öğle | zaman | dél | - | - | *tül- | - | - | (tüş) | (tüş) | (tüş) | - | - | - | *tüš | *tüĺ | |||
| düşmek | fiil | dől | - | - | *tül- | 𐱅𐰇𐰾 (tüş-) | twšmʾk (tüşmek) | تُشْماكْ (tüşmeek) | (tüş-) | (tüş-) | دوشمك (düşmek) | düşmek | tüşmək | *tüš- | *tüĺ- | |||
| kan | anatomi | - | خان (xaan) | юн (yun) (<*χyan) | *χān | 𐰴𐰣 (qan) | (qan) | قانْ (qaan) | قان (qan) | قان (qan) | قان (qan) | gaan | qaan | *kān | *kān | |||
| kar | hava | - | - | йур (yur) (<*χyar) | *χār | 𐰴𐰺 (qar) | (qar) | (qaar) | قار (qar) | قار (qar) | قار (qar) | gaar | qaar | *kār | *kār | |||
| kış | mevsimler | - | - | хӗл (hĕl) | *χïl | 𐰶𐰃𐱁 (qış) | (qış) | قِشْ (qış) | قیش (qış) | (qış) | قیش (qış) | gyş | qış | *kïš | *kïĺ | |||
| kız | aile | - | هير (hiir) | хӗр (hĕr) | *χï̄r | 𐰶𐰃𐰕 (qız) | (qız) | قٖيزْ (qıız) | (qız) | (qız) | قیز (qız) | gyyz | qıız | *kï̄z | *kï̄ŕ | |||
| küçük | sıfatlar | kicsiny | كجن (kiçin) | кӗҫӗн (kĕś̬ĕn) | *kičin | 𐰚𐰃𐰲𐰏 (kiçüg) | (kiçig) | (kiçüg) | کچیک (kiçik) | (kiçi) | کیچی (kiçi) | kiçi | - | *kičüg | *kič- | |||
| göçmek | fiil - yaşam | - | كوج (köç), كوالج (köwelç-) | куҫ (kuś) | *kölč- | (köç-) | (köç-) | (köçmeek) | (köçmek) | (köçmek) | (göçmek) | göçmek | keçmək | *köč- | *kö(ĺ)č- | - | *kötiĺč- | |
| güneşli | hava | - | - | - | хӗвел (hĕvel) | *χuńāl | - | (quyaş) | قُياشْ (quyaaş) | (quyaş) | cuyas (quyaş) | - | - | - | *kuyāš | *kuńāĺ | ||
| damat | aile | - | - | кĕрӳ (kĕrü) | *küzegü | - | (küdegü) | كُذاكُو (küðegü) | كویاكو (küyägü) | كویاكو (küyägü) | كويكو (güyegü) | giýew | küdəyi | *küðegü | *küdegü | |||
| oğul | aile | - | اول (awıl) | ывӑл (yvăl) | *awıl | 𐰆𐰍𐰞 (oğul) | (oğul) | (oğul) | اوغول (oğul) | (ovul, oğul) | اوغل (oɣul) | ogul | oğul | *ogul | *ogul | |||
| on | rakamlar | - | - | وان (waan) | вуннӑ (vunnă) | *ōn | 𐰆𐰣 (on) | (on) | (oon) | (on) | (on) | (on) | oon | oon | *ōn | *ōn | ||
| öküz | hayvanlar | ökör | - | вӑкӑр (văk̬ăr) | *ökür | 𐰈𐰛𐰈𐰕 (öküz) | (öküz) | (öküz) | (öküz) | (ögüz) | اوكوز (öküz) | öküz | - | *öküz | *(h)öküŕ | Daur: xukur | *pöküŕ | |
| ölmek | fiil - yaşam | - | ول (vel-) | вил (vil-) | *öl- | 𐰇𐰠 (öl-) | (öl-) | (öl-) | (öl-) | (öl-) | اولمك (ölmek) | ölmek | hölmək | *öl- | *öl- | |||
| sevmek | fiil - duygular | - | سو (sew-) | сав (sav-) | *sew- | 𐰾𐰋 (seb-) | sʾβmʾk (sevmek) | سَڤْماكْ (sevmeek) | (séwmek) | (sew-, söw-) | سومك (sevmek) | söýmek | səvmək | *seb- | *seb- | |||
| su | element | - | شو (şıv) | шыв (šıv) | *sïw | 𐰽𐰆𐰉 (sub) | (suv) | سوڤ (suuv) | سو (su) | سو (su) | (suv) | suw | suv | *sub | *sub | |||
| tavuk | hayvanlar | tyúk | توح (toox) | чӑх (čăh) | *tōχ | (takıgu) | tʾqyγw (taqïɣu) | تَقاغُو (taqaaɣuu) | تاغوق (taɣuq) | tauc (tawuq) | طاوق (tavuk) | towuk | - | *takïgu | *takïgu | |||
| deniz | dünya | tenger | - | - | *teŋir | - | - | (teŋiz) | - | (teŋiz) | دَڭِز (deňiz) | deňiz | - | *teŋiz | *teŋiŕ | |||
| gök | element | - | - | - | турӑ (tură) | *taŋrï | 𐱅𐰭𐰼𐰃 (teŋri) | (teŋri) | (teŋri) | (teŋri) | (teŋri) | (taŋrı) | taňry | - | *teŋri | *teŋri | Xiongnu: 撐犁 (*ṭhāŋ-*rə̄j) | *teŋri |
| yağmur | hava | - | - | ҫумӑр (śumăr) | *ǰawmur | - | (yağmur) | يَغْمُرْ (yaɣmur) | یَامْغُورْ (yamğur) | (yamğur) | یاغمور (yağmur) | ýagmyr | - | *yagmur | *yagmur | |||
| yapağı, keçeleşmiş yün | tekstil | - | gyapjú | - | - | *ǰapawu | - | - | (yapaaquu) | (yapaq) | (yapagu) | یاپاغی (yapağı) | - | - | *yapaku | *yapagu | ||
| yaratmak | fiil | - | gyárt | - | ҫурат (śurat-) | *ǰarat- | (yarat-) | (yarat-) | (yaratmak) | (yarat-) | (yarat-) | یراتمق (yaratmak) | ýaratmak | - | *yarat- | *yarat- | ||
| yaş | yaşam | - | - | جال (çaal) | ҫул (śul) | *ǰāl | 𐰖𐱁 (yaš) | (yaş) | ياشْ (yaaş) | (yaş) | (yaş) | یاش (yaş) | ýaaş | yaaş | *yāš | *yāš | ||
| bahar | mevsimler | nyár? | - | ҫур (śur) | *yār | 𐰖𐰔 (yaz) | (yaz) | (yaz) | (yaz) | (yaz) | (yaz) | ýaaz | yaaz | *yāz | *yāŕ | |||
| yel, rüzgar | doğa | szél | - | - | ҫил (śil) | *ǰẹl | - | (yil) | یَلْ (yel) | ییل (yėl) | (yel) | (yel) | ýel | yel | *yẹl | *yẹl | ||
| meyve, yemiş | yiyecek | - | gyümölcs | - | ҫимӗҫ (śimĕś) | *ǰẹ̄milč | - | - | يَمِشْ (yėmiş) | - | (yemiş) | (yėmiş) | iýmiş | - | *yẹ̄miš | *yẹ̄miĺč | ||
| yetmiş | rakamlar | - | - | - | ҫитмӗл (śitmĕl) | *ǰẹtmil | (yėtmiş) | (yėtmiş) | (yėtmiş) | (yėtmiş) | (yėtmiş) | یتمش (yetmiş) | ýetmiş | ye(e)tmiş | *yėtmiš | *yẹtmiĺ | ||
| ip | araçlar | - | gyeplő | - | ҫип (śip) | *ǰẹp | - | yyb (yïp) | (yıp) | (yip) | (yip) | (yip) | ýüp | yi(i)p | *yïp | *yïp | ||
| yoğurmak | fiil - mutfak | - | gyúr | - | ҫӑр (śăr) | *ǰuwur- | - | - | (yugurmak) | (yugurmak) | (yugur-) | (yugurmak) | ýugurmak | - | *yugur- | *yugur- | ||
| yumru | şekiller | - | gyomor | - | чӑмӑр (çămăr) | *ǰumur | - | - | - | - | - | - | ýumry | - | *yumru | *yumru | ||
| yüzük | mücevher | szérű | gyűrű | - | ҫӗрӗ (śĕrĕ) | *ǰürük | - | (üzük) | يُزُكْ (yüzük) | - | (yüzük) | یوزوك (yüzük) | ýüzük | - | *yüzük | *yüŕük | ||