Medya tarihi
Medya ve gazetecilik tarihi, düzenli olarak bilgi toplamak ve yaymak için özel tekniklerin ortaya çıkmasıyla belirlenen teknoloji ve ticaretin gelişimini kapsar. Bir tahminde belirtildiği gibi, "elimizde olan haberlerin kapsamı ve iletilme hızı" istikrarlı bir şekilde artar. Matbaa icat edilmeden önce haberin temel kaynağı ağızdan ağza iletişimdi. Geri dönen tüccarlar, denizciler ve gezginler anakaraya haberler getirdiler ve bu daha sonra seyyar satıcılar ve gezici oyuncular tarafından alınıp kasabadan kasabalara yayıldı. Eski yazıcılar bu tür bilgileri sıklıkla yazıyorlardı. Bu haber aktarımı biçimi son derece güvenilmezdi ve matbaanın icadıyla ortadan kalktı. 18. yüzyıldan itibaren gazeteler, 20. yüzyılda radyo ve televizyon, 21. yüzyılda ise internet, gazetecilerin öncelikli iletişim aracı olmuştur.
İlk dönem
[değiştir]İlk radyo yayınının 1895 yılında Guglielmo Marconi tarafından Wight Adası'nda kurulan geçici bir istasyondan yapıldığı genel olarak bilinmektedir. Bu süreç, Alessandro Volta, André-Marie Ampère, Georg Ohm ve James Clerk Maxwell'in de aralarında bulunduğu birçok kişinin bu alandaki öncü çalışmalarıyla devam etti.[1][2] Dağınık bir izleyici kitlesine ulaşmayı amaçlayan radyoda müzik ve konuşmaya dayalı yayın, deneysel olarak 1905-1906 civarında, ticari olarak ise 1920-1923 civarında başladı. VHF istasyonları 30 ila 35 yıl sonrasında başladı. İlk zamanlarda radyo istasyonları uzun dalga, orta dalga ve kısa dalga frekans bantlarında, daha sonra ise VHF ve UHF'de yayın yapmaktaydı. Bununla birlikte, Birleşik Krallık, Macaristan, Fransa ve diğer bazı yerlerde, 1890 gibi erken bir tarihten itibaren haberlerin, müziğin, canlı tiyatronun, müzik salonunun, öykü okumalarının, dini yayınların vb. özel evlerde sunulduğu bir sistem zaten mevcuttu. Birleşik Krallık'ta bu sistem Electrophone olarak biliniyordu ve 1895 veya 1899 gibi erken bir tarihten 1926'ya kadar mevcuttu. Macaristan'da Telefon Hírmondó ve Fransa'da Théâtrophone olarak adlandırılıyordu. 1950'lere gelindiğinde hemen hemen her ülkede, genellikle hükümetlerin sahip olduğu ve işlettiği bir yayın sistemi vardı. Alternatif modlar arasında Amerika Birleşik Devletleri'nde olduğu gibi ticari radyo; veya Avustralya'da 1924 gibi erken bir tarihte tanıtılan ve 1932'de Kanada'nın takip ettiği, hem devlet destekli hem de ticari istasyonlardan oluşan ikili bir sistem vardı. Bugün Birleşik Krallık da dahil olmak üzere çoğu ülke ikili sisteme evrilmiştir.
1955'e gelindiğinde Japonya'nın yanı sıra Kuzey Amerika ve Batı Avrupa'da yaşayan hemen hemen her ailenin bir radyosu vardı. 1960'larda küçük, ucuz ve taşınabilir transistörlü radyoların piyasaya sürülmesiyle dramatik bir değişiklik oldu ve bu radyoların mevcudiyeti ve kullanımı büyük ölçüde arttı. Erişim, dünya çapında neredeyse evrensel hale geldi.
Erken dönem yayıncılık
[değiştir]Avustralya
[değiştir]Oluşum yılları
[değiştir]Avustralya'da amatör radyoculuğun izleri 1900'lerin başlarına kadar uzanabilir. 1905 Kablosuz Telgraf Yasası, kablosuz telgrafın varlığını kabul ederken, Avustralya'daki tüm yayın konularını Federal Hükümetin kontrolü altına aldı.[3][4] 1906'da Avustralya'daki ilk resmi Mors kodu iletimi, Queenscliff ve Devonport arasındaki Marconi şirketi tarafından yapıldı.[5]
İlk müzik yayını 13 Ağustos 1919'da AWA - Amalgamated Wireless'tan Ernest Fisk'in şovu sırasında yapıldı. 1920 ve 1921'de bir dizi (amatör anlamda) müzik yayınlamaya başladı. Kısa süre sonra diğer birçok amatör de onları takip etti. 2CM istasyonu 1921'de, Sidney'deki Wentworth Hotel'den düzenli olarak Pazar akşamlarındaki yayınlarıyla başlatan Charles MacLuran tarafından yönetiliyordu. 2CM genellikle Avustralya'nın ilk, düzenli, resmi olmayan istasyonu olarak kabul edilir.[6]
Damgalı set sistemi
[değiştir]Hükümet bu süreçte, nihayet resmi olarak tanınan bir dizi orta dalga istasyonu için onay verdiği Kasım 1923'e kadar kapsam dışıydı.[4] Tüm istasyonlar, her setin bir istasyonun frekansına mühürlendiği benzersiz bir mühürlü set sistemi altında çalışıyordu. Setin fiyatının bir kısmı genel müdürlük dairesi aracılığıyla hükümete gitti, kalan para da yayıncıya gitti. Son derece sınırlı reklamların yanı sıra, bu, yayıncıların tek gelir kaynağıydı. Başlangıçtan itibaren sistemdeki sorunlar ön plana çıktı. Öyle ki, birçok genç, tüm istasyonları alabilecek kendi setlerini kurdu.
1924'ten itibaren Avustralya'daki kategoriler
[değiştir]Temmuz 1924'te set sisteminin başarısız olduğu ilan edildi ve yerini A sınıfı ve B sınıfı istasyonlardan oluşan başka bir sistem aldı. Beş eski tipte set istasyonu, A sınıfı istasyonlar haline getirildi ve kısa süre sonra diğer Eyalet başkentlerindeki istasyonlar da bunlara katıldı. Amatör yayıncılar uzun dalga ve kısa dalga bantlarında çalışmalarına devam etti. Ulusal bir yayın servisi olan Avustralya Yayın Komisyonu, Avustralya Yayın Şirketi'nin (Australian Broadcasting Company) sözleşmesinin sona erdiği Temmuz 1932'de kuruldu.
Mobil istasyonlar
[değiştir]Avustralya'nın en nadir görülen orta dalga istasyonlarından ikisi 2XT ve 3YB mobil istasyonlarıydı. Her ikisi de kırsal radyo istasyonlarının evrensel olarak kurulmasından önceki dönemlerde faaliyet gösteriyordu. 2XT, Kasım 1925 ile Aralık 1927 arasında, NSW Demiryolları treninden, New South Wales Eyaleti'nde AWA tarafından tasarlandı ve işletildi. 2XT, 100'ün üzerinde kırsal merkezi ziyaret etti. Mühendisler bir yayın anteni kuracak ve istasyon daha sonra yayına başlayacaktı. Bu, AWA ürünlerinin daha fazla satışına yol açtı. 3YB, Ekim 1931 ile Kasım 1935 arasında Victoria kırsalında benzer bir hizmet sağladı. Başlangıçta istasyon bir Ford araba ve bir Ford kamyonla çalışıyordu, ancak 17 Ekim 1932'den itibaren 1899'da dönüştürülmüş eski bir Kraliyet Tren vagonuyla işletiliyordu. Mühendisler, ziyaret edilen kasabadaki istasyonun 50 watt'lık vericisini kurarken, satıcılar da 3YB'nin o bölgeden yayın yapacağı iki hafta boyunca reklamverenlere kayıt yaptırıyordu. İstasyon her gün saat 18.00 ile 22.00 arasında yayın yapıyordu ve 1.000 kayıtlık kütüphanesi, her biri 14 gün için olmak üzere dört saatlik programlara bölünmüştü. Yani her kasabanın müzik yayını aynıydı. İstasyon Vic Dinenny tarafından işletiliyordu, ancak adını Ballarat'tan spiker Jack Young'dan alıyor. 18 Ocak 1936'da Dinenny 3YB Warrnambool'u kurdu ve ardından 18 Mayıs 1937'de 3UL Warragul geldi. Ticari gemi MV Kanimbla'nın dünyada dahili bir yayın istasyonuyla inşa edilen tek gemi olduğuna inanılıyor. Kanimbla, 1936'da Kuzey İrlanda'da inşa edildi ve öncelikle McIlwraith, McEacharn & Co., Cairns ve Fremantle arasında yolcu taşımak üzere tasarlandı. Yayın istasyonu AWA tarafından inşa edildi ve işletildi ve başlangıçta amatör radyo çağrı kodu VK9MI'ye verildi, ancak daha sonra 9MI oldu. İstasyon, Kuzey İrlanda'dan ayrılmadan önce deneysel bir yayın yaptı ve Avustralya'ya giderken denizde de bu tür birçok yayın yaptı. Yayın istasyonu AWA tarafından inşa edildi ve işletildi ve başlangıçta amatör radyo çağrı kodu VK9MI'ye verildi, ancak daha sonra 9MI oldu. İstasyon, Kuzey İrlanda'dan ayrılmadan önce deneysel bir yayın yaptı ve Avustralya'ya giderken denizde de bu tür birçok yayın yaptı. 9MI'nin ilk resmi yayını Nisan 1939'da Büyük Avustralya Körfezi'nden yapıldı. İstasyon, genellikle haftada birkaç kez kısa dalga yayın yapıyor, ancak programlarının çoğu, yine AWA'nın sahibi olduğu ticari orta dalga istasyonlarına aktarılıyordu. 9MI yöneticisi ve spikeri Eileen Foley'di.[7] 9MI, Eylül 1939'da İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında yayını durdurdu. Kanimbla, HMS/HMAS Kanimbla adıyla Kraliyet Donanması gemisi olarak görevlendirildi. Son derece önemli ve başarılı bir savaş kariyerine sahipti.[8]
Kanada
[değiştir]Kanada'da yayıncılığın tarihi 1919 gibi erken bir tarihte Montreal'deki ilk deneysel yayın programlarıyla başlar. Kanadalılar radyo çılgınlığına kapıldılar ve Amerikan istasyonlarını dinlemek için kristal setler inşa ettiler; Kanada Marconi Kablosuz Telgraf Şirketi, 1921'de ticari olarak üretilen ilk radyo yayını alıcısını ve ardından 1923'te "Marconiphone" Model I'i piyasaya sürdü. Tarihteki ana temalar arasında şunlar yer alır: Mühendislik teknolojisinin gelişimi; ülke genelinde istasyonların inşası ve ağların kurulması; radyo ve televizyonların halk tarafından yaygın biçimde satın alınması ve kullanılması; istasyonların devlet mülkiyetine karşı özel mülkiyetine ilişkin tartışmalar; yayın medyasının hükümet, lisans ücretleri ve reklam yoluyla finanse edilmesi; programlamanın değişen içeriği; programın Kanada kimliği üzerindeki etkisi; izleyicilerin müzik, spor ve politikaya tepkilerini şekillendirmede medyanın etkisi; Québec hükümetinin rolü; Frankofon ve Anglofon kültürel zevkler; diğer etnik grupların ve ilk Milletlerin rolü; radyo dalgaları yoluyla Amerikan kültür emperyalizmine dair korkular; ve internet ve akıllı telefonların geleneksel medya üzerindeki etkisi.[9][10]
Radyo sinyalleri uzun mesafeler taşıyordu ve Kanada'nın bazı bölgelerinde bir dizi Amerikan istasyonlarından kolaylıkla alınabiliyordu. Kanada'nın ilk istasyonu, başlangıçta Montreal'deki Marconi Company'nin deneysel bir istasyonu olan CFCF idi.[11] Kanada'da Birinci Dünya Savaşı süresince kablosuz telgrafın sivil kullanımı yasaklanmıştı. Kanada'daki Marconi Kablosuz Telgraf Şirketi, askeri kullanım için radyo deneylerine devam etme hakkını elinde bulunduran tek şirketti. Bu, şirkete savaştan hemen sonra deneysel bir radyo yayın istasyonu geliştirme konusunda liderlik etmede etkili oldu. Kanada'daki ilk radyo yayını, 1 Aralık 1919'da Montreal'deki The Marconi Wireless Telegraph Company of Canada tarafından, Williams Street fabrikasından XWA çağrısı altında gerçekleştirildi. İstasyon, 20 Mayıs 1920'de düzenli programlamaya başladı. Toronto'da ilk radyo istasyonu Toronto Star gazetesi tarafından işletiliyordu. CKCE İstasyonu Nisan 1922'de başladı ve o kadar iyi karşılandı ki Star, kendi stüdyoları ve iletim tesisleriyle ilerlemeye başladı ve Haziran 1922'nin sonlarında CFCA olarak yayına geri döndü. Montreal'de başka bir gazete olan La Presse, Eylül 1922'nin sonlarında kendi istasyonu olan CKAC'ı yayına açtı. O zamanlar radyo frekanslarında hükümet sınırlamaları olduğundan, CKAC ve CFCF dönüşümlü olarak yayın yapıyordu; biri bir gece, diğeri ise ondan sonraki gece yayın yapıyordu. 1920'lerin ortalarında radyonun popülaritesi arttıkça bir sorun ortaya çıktı: ABD istasyonları yayın dalgalarına hakim oldu ve yayıncıların kullanabileceği sınırlı sayıda frekans olduğundan, bunların çoğunu Amerikan istasyonları alıyor gibi görünüyordu. Bu, ABD Ticaret Bakanlığı ile belirli sayıda frekansın yalnızca Kanada sinyalleri için ayrıldığına dair bir anlaşmaya rağmen gerçekleşti. Bu arada, 1928'de Kanada, Kanada Ulusal Demiryolları tarafından işletilen ilk network ağını aldı. CNR, büyük ölçüde CNR başkanı Sir Henry Thornton'un liderliği sayesinde, 1923'ten beri radyoda kendini duyurmuştu. Şirket, trenlerini radyo alıcılarıyla donatmaya başladı ve yolcuların Kanada ve ABD'deki radyo istasyonlarını dinlemesine izin verdi. 1924'te CN kendi istasyonlarını kurmaya başladı ve 1928'de bir network ağı oluşturmayı başardı.[12]
Küba
[değiştir]Radyoya (neredeyse) yayıncılığın ilk günlerinden beri ilgi vardı. Küba'nın, ABD'nin Florida eyaletine yakınlığı nedeniyle, bazı Kübalılar, sinyalleri adaya ulaşabilen ABD'nin yayınlarını dinlemeye çalışacaktı. Ancak 1922 yılına kadar Küba'da radyo istasyonu yoktu. İlk radyo istasyonu PWX'in gelişi sevinçle karşılandı.[13] Küba Telefon Şirketi'ne ait olan PWX'in merkezi Havana'daydı. Bu, New York Uluslararası Telefon ve Telgraf Şirketi ile ortak bir girişimdi. PWX, 10 Ekim 1922'de yayına başladı.[14] PWX programları hem İngilizce hem de İspanyolca olarak yayınladı ve birçok Amerikan şehrinde, sinyaller geceleri kolayca alındı.[15] Küba'daki bir başka ilk istasyon da, Amerikalı amatör radyo operatörü ve Tuinucu Şeker Şirketi'nin Baş Mühendisi Frank Jones'a aitti. İstasyon amatör çağrı mektupları kullandı ve 6KW olarak yayına girdi.[16] 1928'in sonlarında PWX, CMC'nin çağrı yazılarını kullanmaya başladı. Sloganı şuydu: "'La Paloma'yı duyuyorsanız CMC ile uyum içindesiniz demektir."[17] Diğer birçok ülkede olduğu gibi radyoya olan ilgi de arttı ve 1932'ye gelindiğinde Küba'da, adanın dört bir yanına dağılmış otuzdan fazla istasyon vardı.[18]
Kaynaklar
[değiştir]- ↑ Mimi Colligan (1991) Golden Days of Radio, Australia Post, Şablon:ISBN
- ↑ Şablon:Cite book
- ↑ Wireless Telegraphy Act 190. Australian Federal Register of Legislation
- ↑ 4,0 4,1 R.R. Walker (1973) The Magic Spark – 50 Years of Radio in Australia, Melbourne.
- ↑ "When Marconi's magic came to Queenscliff… • Inside Story". 12 August 2010. https://insidestory.org.au/when-marconis-magic-came-to-queenscliff/.
- ↑ "1923 - Evolution of Australian Domestic Radio". http://bpadula.tripod.com/australiashortwave/id34.html. Erişim tarihi: 26 March 2018.
- ↑ "Female Offshore Radio Deejays". offshore-radio.de. http://www.offshore-radio.de/HansKnot/female.htm. Erişim tarihi: 2015-04-12.
- ↑ "S.S. Kanimbla". broadcasting-fleet.com. http://www.broadcasting-fleet.com/kanimbla.htm. Erişim tarihi: 2015-04-12.
- ↑ Robert Armstrong, Broadcasting Policy in Canada (2013)
- ↑ Marc Raboy, Missed Opportunities: The Story of Canada's Broadcasting Policy (1990)
- ↑ Mary Vipond, Listening In: The First Decade of Canadian Broadcasting 1922-1932 (McGill-Queen's University Press, 1992)
- ↑ "Canada's First Network.". http://www.broadcasting-history.ca/timeline/index2.php?url=http://www.broadcasting-history.ca/networks/networks_CNR.html. Erişim tarihi: 26 March 2018.
- ↑ "Cuban Mill Hands Like Radio Jazz." Boston Herald, April 1, 1923, p. 12D.
- ↑ "Broadcasting at Havana, Cuba." Radio Magazine, February 1923 (volume 5, #2), p. 33.
- ↑ "The Voice from PWX." Winston-Salem (NC) Journal, September 21, 1924, p. 3.
- ↑ "Cuban City Enjoys Free Radio Concert." Springfield Sunday Union and Republican, March 27, 1927, p. 11C.
- ↑ "A Bit o' This and That." Cleveland Plain Dealer, January 6, 1929, p. 2C.
- ↑ "Cuban and Mexican Broadcasters." Broadcasting Magazine, January 15, 1932, p. 6.