Mentör Öğretmenlik/Mentorlukte Sözel Yansitma Araclari

Aktif dinleme onemlidir

Guzel konusma (soylesi) becerileri mentorlugun her turu icin onemlidir. Kristiansen (2008: 36-37)’a gore mentorluk mentorun gerek danisana soru sormasini, gerekse danisanin sorularini cevaplamasini desteklemek icin uygun dil tekniklerini kullanmasini gerektirir. Mentoun uygun dil tekniklerinin kullanmasi danisanin gelisimi uzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Bu kitapta, bir mentorun asina olmasi gereken dort farkli beceri alanindan bashedilmektedir.

En onemli soylesi becerisi dinlemedir. Bu kitapta dinleme becerilerinden akademik anlamda olarak gelistirilen “aktif dinleme” kavrami olarak bahsedielcektir. Ikinci onemli soylesi becerisi ustiletisimdir (meta iletisim) (Baltzersen 2008). Mentorluk soylesileri “konusma hakkinda konusma” icin daha iyi yollar bulunarak daha verimli ve sistemli hale getirilebilir. Diger iki beceri sirasiyla tavsiye verme ve yuzyuze gerceklestirilen mentorluk gorusmelerin ne zaman ve nasil uygun oldugu ile ilgilidir. Bircok mentor tavsiye vermemenin iyi bir yontem olup olmadigi konusunda ve yuzyuze gorusmelerin ne derece gerceklesmesi gerektigi konusunda tereddutludur.

Mentorlukte kullanilan bir cok konusma becerisi terapotik ortamda kullanilan konusma becerileri ile ilgili literaturden esinlenilerek mentorluk literaturunde sunulmustur. Bu kitap bu becerilerden arasindan en onemlilerini aramaktadir.

Filozof Martin Buber’in gelistirdigi fikire gore insanoglu her zaman Ben-O ve Ben-Sen iliskisi icindedir

Konusma becerilerinin ya da tekniklerinin uzerinde cok fazla odaklanmanin mentorluk soylesilerinin sahiciligine zarar verebileceginin farkinda olmaliyiz. Mentor konusma tekniklerinin danisan ile kendi arasindaki dinamik, acik ve guvene dayanan konusmaya mudahele etmedigine dikkat etmelidir. Martin Buber “I and Thou” (1967) adli kitabinda bir kimsenin izole olmus bir “Ben” olarak anlasilamayacagini yazar. Insan oglu her zaman bit Ben-O ve Ben-Sen iliskisi icindedir. Bu farkli iliskiler dunya ile farkli iletisim yollarinin gostergesidir. Bir Ben-O iliskisinde dunya ile diger insanlari mesafe ya da kontrol ile ilsikilendiririz. Tarif ederiz, analiz ederiz, tanimlariz, tani olstururuz ve karsilastiririz.Bir kimse bir “model”, bir “sey”, bir “nesne”, bir “potansiyel” ya da bir “kaynak” olarak tanimlanabilir. Danisanin ilgili ve mudahil olup olmadigini hizlica aanlamaliyiz. Bir Ben-O iliskisinde, danisani hakkinda halihazirda bildiklerimiz isiginda degerlendirmeliyiz. Ote yandan bir Ben-O iliskisinde her zaman, diger kisinin bekledigimizden ya da bizim tanidigimizi dusundugumuz kisiden farkli birisi olabilecegi gercegi ile yuzlesmeliyiz (Kristiansen 2009).

Uzman bir mentor mentorluk araclarini nasil kullanacagini, bunlarin ne tur etkilerinin oldugunu ve bu araclari ne zaman kullanacagini bilir. Hepsi olmamakla birlikte bazi mentorler, danisanlarini soylesiler basinda uygulayacaklari bazi soylesi teknikleri hakkinda bilgilendirmektedir. Danisani bilgilendirmemektedi risk sudur;, eger danisan mentorun kullandigi gixli soylesi tekniklerinin farkina varirsa sonraki mentorluk gorusmelerine katilmak istemeyebilir. Kristiansen (2008) bunun mentor ve danisan arasindaki karsilikli iliskiye zarar verebilecegii tartismaktadir. Konusma teknikleri taraflardan birinin soylesinin kontrolunu eline almak icin kullandigi stratejiler olarak dusunulebilir. Bu hususlar esasinda, daha genis bir pedagojik baglamda konusma tekniklerini dahil etmeye calistik. Bu hem “aktif dinleme” hem de “konusma hakkinda konusma” nin sunumu ile alakalidir.

Kaynakca

• Baltzersen, Rolf K (2008) Å samtale om samtalen. Bergen: Fagbokforlaget.
• Kristiansen, Aslaug (2008). Hva skiller en veiledningssamtale fra andre samtaler? : Veiledningssamtalens egenart og etiske utfordringer. I Eide, Solveig Botnen, Grelland, Hans Herlof, Kristiansen, Aslaug, Sævareid, Hans Inge og Aasland, Dag G. (red.) Til den andres beste : En bok om veiledningens etikk s. 24-40. Oslo, Gyldendal akademisk.
• Kristiansen, Aslaug (2008). “Hva hører du når du lytter? Hvem blir du når du svarer?” I Eide, Solveig Botnen, Grelland, Hans Herlof, Kristiansen, Aslaug, Sævareid, Hans Inge og Aasland, Dag G. (red.) Til den andres beste : En bok om veiledningens etikk. Oslo, Gyldendal akademisk.
• Lauvås og Handal (2000). Veiledning og praktisk yrkesteori. Oslo: Cappelen Akademisk forlag.