Rusça/Ders 2
Sayılar – Числа [çi ́sla]
[değiştir]Rusça'da sayılar 2 gruba ayrılır:
- 1. Единственное число [yidi ́nstvinaye çisló] – Tekil sayı
- 2. Множественное число [mnójıstvinnaye çisló] – Çoğul sayı
Ö: рука - руки [ruká - rúki] (el - eller), дом - дома [dom - domá] (ev - evler), дерево - деревья [d'ériva - dirév'ya] (ağaç - ağaçlar), год - года [god - godá] (yıl - yıllar)
Rusça'da tekil olup, çoğul yazılan sayılı bazı sözcükler vardır. Çoğul yapılmazlar.
Ö: очки [açki ́] (gözlük), часы [çisı́] (saat (şey)), брюки [br'úki] (pantolon)
Cins - Род [rot]
[değiştir]Rusçanın cinslerde özel ve zor fonksyon var. Rus cinsli sözcükleri doğru ayrılmak için Rusça konuşma pratik çekmek zorundasınız.
Rus cinsler 3 gruba ayrılır:
- 1. Мужской род [muşskóy rot] - Erkek cinsi
- 2. Женский род [jénskiy rot] - Bayan cinsi
- 3. Средний род [sr’édniy rot] - Orta cinsi
- Ö: Дима читает книгу [di ́ma çitáyit kni ́gu] (Dima kitap okuyor).
- Дима (Dima) bir Rus erkek ismidir, bu yüzden Дима her zaman erkek cinsi olur. Книга (kitap) varlık ismi bayan cinstir.
- Маша принесла цветок [Máşa prinislá tsvitók] (Maşa çiçeği getirmiş).
- Маша (Maşa) bir Rus bayan ismidir, bu yüzden Маша her zaman bayan cinsi olur. Принесла (getirmiş) geçmiş zaman bayan cins fiili. Маша kelimenin kombinasyona göre принесла kelimesi aynı bayan cins olur. (Unutmayın: Rus gramer kurallara göre geçmiş zaman fiili cinsli olur, buna göre sözün ayrı sonek var. Mesela принесла sözünde "ла" soneki geçmiş zaman bayan cins demelidir.) Цветок (çiçek) erkek cins varlık ismidir.
- Когда взошло солнце, Дима с Машей пошли на улицу гулять [Kagdá vzaşló sólntse Di ́ma s Máşey paşli ́ na úlitsu gul'át'] (Güneş çıktı zaman Dima Maşa ile dolaşmak için dışarı çıktılar). Солнце (güneş) varlık ismi orta cinsi. Взошло (çıktı) geçmiş zaman orta cins fiili. Солнце kelimenin kombinasyona göre взошло kelimesi aynı orta cins olur.
Bazı durumlarda bile 2 gruplar da olabilir
- 4. Общий род [ópşiy rot] - Genel cinsi
- 5. Обоюдный род [abayúdnıy rot] - İkili cinsi
Zaman - Время [vr'ém'a]
[değiştir]Rusçada zaman 2 gruba ayrılır:
- 1. Абсолютное время [apsal'útnaye vr'ém'a] - Mutlak zamanı
- 2. Относительное время [atnasi ́til'naye vr'ém'a] - Göreli zamanı
Mutlak zamanı
[değiştir]- 1. Настоящее время [nastayáşiye vr'ém'a] - Şu anki zamanı
- 2. Прошедшее время [praşétşıye vr'em'a] - Geçmiş zamanı
- 3. Будущее время [búduşiye vr'ém'a] - Gelecek zamanı
- Şu anki zamanı:
- Ö: Мы работаем на заводе [mı rabótayim na zavódi] - Fabrikada çalışıyoruz; Я нахожусь в Москве [ya nahajús' v maskv'é] - Ben Moskova'da bulunuyorum
- Geçmiş zamanı:
- Ö: Он раньше жил в России [on rán'şı jıl v rasi ́yi] - O önce Rusya'da yaşamış.
- Gelecek zamanı:
- Ö: Мы поедем отдыхать в Анталью [mı payédim addıhát' v antál'yu] - Antalya'ya dinlenmek için gideceğiz
Göreli zamanı
[değiştir]- 1. Предшествование [pritşéstvavaniye] - Öncelik
- 2. Одновременность [adnavrim'énnast'] - Eşzamanlılık
- 3. Следование [stl'édavaniye] - Yapışma
- Öncelik:
- Ö: Наигравшись, дети пошли спать [nayigráfşıs', d'éti paşli ́ spat'] - Oyun bittikten sonra, çocuklar uyumak gitmişler.
- Eşzamanlılık:
- Ö: Мы шли по лесу, напевая песню [mı şli pa l'ésu, napiváya p'ésn'u] - Ormana dolaştık, şarkı söyleyip
Söz bölükleri – Части речи [çásti r’éçi]
[değiştir]Rusça'da söz bölükler 2 gruba ayrılır.
- 1. Самостоятельные части речи [samastayátil'nıye çásti r'éçi] - Bağımsız söz bölükleri
- 2. Служебные части речи [slujébnıye çásti r'éçi] - Servis söz bölükleri
- Bağımsız söz bölükleri:
- 1. Имя существительное [i ́m’a suşçistvi ́til’naye] – Varlık ismi
- 2. Имя прилагательное [i ́m’a prilagátil’naye] – Sıfat ismi
- 3. Глагол [glagól] – Fiil.
- 4. Имя числительное [i ́m’a çisli ́til’naye] – Sayı sıfat ismi
- 5. Местоимение [mistayim'éniye] - Zamir
- 6. Наречие [nar'éçiye] - Belirteç
- 7. Предикатив [pridikati ́f] - Predikatif
- 8. Причастие [priçástiye] - Komünyon
- 9. Деепричастие [diyipriçástiye] - Ortaç
- Servis söz bölükleri:
- 1. Предлог [pridlók] - Öntakı
- 2. Союз [sayús] - Bağlaç
- 3. Частица [çisti ́tsa] - Parça
- 4. Междометие [mijdam'étiye] - Ünlem
- 5. Вводное слово [vvadnóye slóva] - Söztakı
İsimler
[değiştir]Her bir ismi kendi sorulara cevap veriyor:
1. Varlık ismi:
- (кто?) [kto] - kim?;
- (что?) [şto] - nedir?
- Ö:
- кто? (kim?) - человек [çelav'ék] (insan), мужчина [muşi ́na] (erkek), Мехмет [mihm'ét] (Mehmet), Сергей [sirg'éy] (Sergey), Ясемин [yasimi ́n] (Yasemin);
- что? (nedir?) - дерево [d'ériva] (ağaç), компьютер [kamp'yúter] (bilgisayar), школа [şkóla] (okul)
2. Sıfat ismi:
- (какой?) [kakóy] – nasıl? hangi? (biricik sayının erkek cins sorusu)
- (какая?) [kakáya] – nasıl? hangi? (biricik sayının bayan cins sorusu)
- (какое?) [kakóye] – nasıl? hangi? (biricik sayının orta cins sorusu)
- (какие?) [kaki ́ye] – nasıl? hangi? (çoğul sayı sorusu)
- Ö:
- какой цвет? - синий [kakóy tsv'et - si ́niy] (hangi rengi? - mavi); какой человек? - умный [kakóy çilav'ek - úmnıy] (nasıl insan? - hakıllı) (biricik sayının erkek cins örneği)
- какая погода? - хорошая [kakáya pagóda - haróşaya] (hava nasıl? - iyi); какая девушка? - красивая [kakáya d'évuşka - krasi ́vaya] (nasıl kız? - güzel) (biricik sayının bayan cins örneği)
- какое настроение? - хорошее [kakóye nastrayéniye - har`óşıye] (keyfi nasıl? - iyi); какое число? - двадцать первое [kakóye çisló - dvátsat' p'érvaye] (hangi sayı - yirmi birinci) (biricik sayının orta cins örneği)
- какие сапоги? - резиновые [kaki ́ye sapagi ́ - rizi ́navıye] (nasıl çizme? - lastik); какие девушки? - красивые [kaki ́ye d'évuşki - kras`i ́vıye] (nasıl kızlar - güzel) (çoğul sayı örneği)
3. Fiil:
- что делает? [şto d'élayit] - ne yapıyor?
- что сделает? [şto zd'élayit] - ne yapacak?
- что делают? [şto d'élayut] - ne yapıyorlar?
- что сделают? [şto zd'élayut] - ne yapacaklar?
- Ö:
- что делает? - играет [şto d'élayit - igráyit] (ne yapıyor? - oynuyor)
- что сделает? - сыграет [şto zd'élayit - sıgráyit] (ne yapacak? - oynayacak)
- что делают? - играют [şto d'élayut - igráyut] (ne yapıyorlar? - oynuyorlar)
- что сделают? - сыграют [şto zd'élayut - sıgráyut] (ne yapacaklar? - oynayacaklar)
4. Sayı sıfat ismi:
- который? [katórıy] - kaçıncı? kaç?
- сколько? [skól'ka] - ne kadar? kaç?
- Ö:
- Который день идёт праздник? - Седьмой [katórıy d'en' id'ót práznik - sid'móy] (Bayramın kaç gün oldu? - Yedi)
- Сколько время? - Пять часов [skól'ka vr'ém'a - p'at' çisóf] (Saat kaç? - Beş saat)
Belirteç - Наречие [nar'e ́çiye]
[değiştir]Rusça belirteçte ayrı özel söz var ve hiç diğer sözlere eğik değildir.
Rusça belirteçler 2 gruba ayrılır:
- 1. Обстоятельственные наречия [apstayátil'stvinıye nar'éçiya] - Durum belirteç
- 2. Определительные наречия [apridili ́til'nıye nar'éçiya] - Tanım belirteç
Zamir
[değiştir]Rusçada zamir 9 gruba ayrılır:
- 1. Личные [li ́çnıye] - kişi zamir
- 2. Возвратные [vazvrátnıye] - iade zamir
- 3. Притяжательные [pritijátil'nıye] - bağ zamir
- 4. Вопросительные [vaprasi ́til'nıye] - soru zamir
- 5. Относительные [atnasi ́til'nıye] - göreli zamir
- 6. Указательные [ukazátil'nıye] - işaret zamir
- 7. Определительные [apridili ́til'nıye] - belir zamir
- 8. Отрицательные [atritsátil'nıye] - negatif zamir
- 9. Неопределённые [niapridil'ónıye] - tanımsız zamir
- Kişi zamir:
| Biricik sayı | Çoğul sayı | |
|---|---|---|
| 1 kişi | я [ya] (ben) | мы [mı] (biz) |
| 2 kişi | ты [tı] (sen) Вы [vı] (siz) (sizli bizli, nazik tedavi) |
вы [vı] (siz) |
| 3 kişi | он [on] (o) (erkek cins) она [aná] (o) (bayan cins) оно [anó] (o, bu) (orta cins) |
они [aní] (onlar) |
- İade zamir:
| Biricik sayı | Çoğul sayı | |
|---|---|---|
| 1 kişi | мой [moy] (benimki) | наш [naş] (bizimki) |
| 2 kişi | твой [tvoy] (seninki), Ваш [vaş] (sizinki) (sizli bizli, nazik tedavi) | ваш [vaş] (sizinki) |
| 3 kişi | его [yivó] (onun) (erkek ve orta cinsler) её [yiyó] (onun) (bayan cins) |
их [yih] (onların) |
| herhangi kişi | свой [svoy] (-mı, -nı) |
- Soru zamir:
| кто [kto] (kim) что [şto] (ne) сколько [skól'ka] (ne kadar) |
olaylara eğimlidir |
| какой [kakóy] (nasıl) каков [kakóf] (nasıl) чей [çey] (kimin) который [katórıy] (hangi) |
tanımlı varlık isim ile tutarlı olup, olaylara eğimlidir, cinslere ve saylara değişimlidir |
| куда [kudá] (nereye) когда [kagdá] (ne zaman) зачем [zaç'ém] (ne için) почему [paçimú] (neden, niye) |
değişimli değildir |
- Göreli zamir:
Aynı soru zamir gibi, fakat baş fıkraya ast fıkrayı bağlanır.
- İşaret zamir:
| столько [stól'ka] (bu kadar) | tanımlı varlık isim ile tutarlı olup, olaylara eğimlidir |
| этот [état] (bu) тот [tot] (o, bu) (erkek cins) такой [takóy] (böyle, bu kadar) таков [takóf] (böyle) то [to] (o, bu) (orta cins) этакий [étakiy] (böyle) оный (eski Rusçası) [ónıy] (böyle) сей (eski Rusçası) [s'ey] (bu) экий [ékiy] (bu kadar) |
tanımlı varlık isim ile tutarlı olup, olaylara eğimlidir, cinslere ve saylara değişimlidir |
| вот [vot] (işte) | değişimli değildir |
- Belir zamir:
| все [fs'e] (hepsi) всё [fs'o] (her şey) |
olaylara eğimlidir |
| весь [v'es'] (bütün, tüm) всякий (herbiri)[fs'ákiy] сам [sam] (kendi) самый [sámıy] (tam) само [samó] (kendi) каждый [kájdıy] (herbiri, herhangi) иной [inóy] (diğer) любой [l'ubóy] (herhangi) другой [drugóy] (başka, diğer) |
tanımlı varlık isim ile tutarlı olup, olaylara eğimlidir, cinslere ve saylara değişimlidir |
- Negatif zamir:
| никто [niktó] (hiçbiri) ничто [niştó] (hiçbir şey) нечего [n'éçiva] (hiçbir şey) |
olaylara eğimlidir |
| никакой [nikakóy] (hiçbiri) ничей [niçéy] (hiç kimse) |
tanımlı varlık isim ile tutarlı olup, olaylara eğimlidir, cinslere ve saylara değişimlidir |
| негде [négdi] (hiçbir yerde) некуда [nékuda] (hiçbir yere) никогда [nikagdá] (hiçbir zaman) незачем [nézaçim] (lazım değil, hayır (cevap)) никак [nikák] (hayır (cevap)) |
değişimli değildir |
- Tanımsız zamir:
- некто [n'ékta] (kimse, biri)
- нечто [n'éçta] (bir şey)
- некий [n'ékiy] (bir)
- некоторый [n'ékatarıy] (bazı)
Soru zamir кое- [kóyi] öntakı ile ya da -то [-ta], -либо [liba], -нибудь [-nibut']: кое-кто [kóyi-któ], где-то [gd'é-ta], кому-либо [kamú-liba], что-нибудь [ştó-nibut'] sonekler ile.
Cinsler isimlerle etkileşim
[değiştir]Biricik sayı
[değiştir]Мужской род имён существительных [muşskóy rot im’ón suşçistvi ́til’nıh] – Varlık isimlerin erkek cinsi:
Ö: круг [kruk] – çevre, снег [sn’ek] – kar, день [d’en’] – gün
Женский род имён существительных [jénskiy rot im’ón suşçistvi ́til’nıh] – Varlık isimlerin bayan cinsi:
Ö: зима [zimá] – kış, дорога [daróga] – yol, метель [mit’él’] – tipi, ночь [noç’] – gece
Средний род имён существительных [sr’édniy rot im’ón suşçistvi ́til’nıh] – Varlık isimlerin orta cinsi:
Ö: лето [l’éta] – yaz, небо [n’éba] – hava, стекло [stikló] – cam, окно [aknó] - pencere
Мужской род имён прилагательных [muşskóy rot im’ón prilagátil’nıh] – Sıfat isimlerin erkek cinsi:
Ö: сильный [si ́l’nıy] – güçlü, закрытый [zakrı́tıy] – kapalı, белый [b’élıy] – beyaz, красный [krásnıy] – kırmızı
Женский род имён прилагательных [jénskiy rot im’ón prilagátil’nıh] - Sıfat isimlerin bayan cinsi:
Ö: сильная [si ́l’naya] – güçlü, закрытая [zakrı́taya] – kapalı, белая [b’élaya] – beyaz, красная [krásnaya] – kırmızı
Средний род имён прилагательных [sr’édniy rot im’ón prilagátil’nıh] – Sıfat isimlerin orta cinsi:
Ö: сильное [si ́l’naye] – güçlü, закрытое [zakrı́taye] – kapalı, белое [b’élaye] – beyaz, красное [krásnaye] – kırmızı
Мужской род имён числительных [muşskóy rot im’ón çisliti ́l’nıh] - Sayı sıfat isimlerin erkek cinsi:
Ö: один [adi ́n] – bir, первый [p’érvıy] – birinci, седьмой [sid’móy] – yedinci
Женский род имён числительных [jénskiy rot im’ón çisli ́til’nıh] - Sayı sıfat isimlerin bayan cinsi:
Ö: одна [adná] – bir, первая [p’érvaya] – birinci, седьмая [sid’máya] – yedinci
Средний род имён числительных [sr’édniy rot im’on çi ́slitil’nıh] - Sayı sıfat isimlerin orta cinsi:
Ö: одно [adnó] – bir, первое [p’érvaye] – birinci, седьмое [sid’móye] – yedinci
Çoğul sayı
[değiştir]Мужской род имён существительных [muşsk`óy rot im`’ón suşçistv`i ́til’nıh] – Varlık isimlerin erkek cinsi:
Ö: круги [krugi ́] – çevreler, снега [snigá] – karlar, дни [dni] – günler
Женский род имён существительных [j`énskiy rot im`’ón suşçistv`i ́til’nıh] – Varlık isimlerin bayan cinsi:
Ö: палки [pálki] – tahtalar, дороги [darógi] – yollar, метели [mit’éli] – tipiler, ночи [n`óçi] – geceler
Средний род имён существительных [sr’édniy rot im’ón suşçistvi ́til’nıh] – Varlık isimlerin orta cinsi:
Ö: небеса [nibisá] – havalar, стёкла [st’ókla] – camlar, окна [ókna] - pencereler
Çoğul sayı sözlerin için sıfat isimler cinsleri yoktur.
Hali - Падеж [pad'éş]
[değiştir]Rusçada hali 11 gruba ayrılır:
Temel hali:
- Именительный [imini ́til'nıy] - Yalın
- Родительный [radi ́til'nıy] - -in hali
- Дательный [dátil'nıy] - Datif
- Винительный [vini ́til'nıy] - Akuzatif
- Творительный [tvari ́til'nıy] - Enstrümental
- Предложный [pridlójnıy] - Prepozitif
Ek hali:
- Звательный [zvátil'nıy] - Vokatif
- Количественно-определительный [kali ́çistvina-apridili ́til'nıy] - Partitif
- Местный [m'éstnıy] - Lokatif
- Исходный [ishódnıy] - Ablatif
- Притяжательный [pritijátil'nıy] - Posesif
Temel hali
[değiştir]| Yalın | Кто? [kto] Что? [şto] (Kim? Ne?) |
| -in hali | Кого? [kavó] Чего? [çivó] (Kimi? Neyi?) |
| Datif | Кому? [kamú] Чему? [çimú] (Kime? Neye?) |
| Akuzatif | Кого? [kavó] Что? [şto] (Kimi? Ne?) |
| Enstrümental | Кем? [k'em] Чем? [çem] (Kimin ile? Ne ile?) |
| Prepozitif | О ком? [a kom] О чём? [a çom] (Kimin için? Ne için?) |
Ö:
- кто? - Мехмет [kto - m'ehm'ét] (kim? - Mehmet)
- кого? - Мехмета [kavó - m'ehméta] (kimi? - Mehmeti)
- кому? - Мехмету [kamú - m'ehm'étu] (kime? - Mehmete)
- кем? - Мехметом [k'em - m'ehm'étam] (Kimin ile? - Mehmet ile)
- о ком? - о Мехмете [a kom - a m'ehm'ét'e] (Kimin için? - Mehmet için)
Ek hali
[değiştir]Rusçada ek halinin özel soruları yok. Ek hali Rusça ifadeler ilişki olarak bağlıdır.
1. Vokatif hali - Çağırma halidir. Eski Slav dilinde ve Çarlık Rusyanın Rusçasında bu hali dağıtılmıştır. Şimdiki Rusçada az örnekler kalmış:
| Yalın hali | Vokatif hali |
|---|---|
| Бог [bog] (Allah) | Боже [bóje] (Allahım!) |
| Господь [gaspót'] (Tanrı) | Господи [góspadi] (Tanrım!) |
| отец [at'éts] (baba, papaz) | отче [óççe] (baba! (hıristiyanlarda)) |
| сын [sın] (oğul) | сына [sı́na] (oğlum!) |
| дочь [doç] (kız (akraba)) | доча [dóça] (kızım!) |
| князь [kn'as'] (prens) | княже [kn'áje] (prens!) |
| мама [máma] (anne) | мам [mam] (anne!) |
| папа [pápa] (baba) | пап [pap] (baba!) |
| дедушка [d'éduşka] (büyük baba) | деда [d'éda] (büyük baba!) |
| бабушка [bábuşka] (büyük anne) | бабуль [babúl'] (büyük anne!) |
Ruşçada kişisel adlar (tek sadece) kısa sürümleri vokatif hali olabilir:
| Yalın hali | Vokatif hali |
|---|---|
| Петя [p'ét'a] (Petya (tüm adı Pyotr)) | Петь [p'et'] (Petya!) |
| Оля [ól'a] (Olya (tüm adı Olga)) | Оль [ol'] (Olya!) |
| Серёжа [sir'ója] (Seryoja (tüm adı Sergey)) | Серёж [sir'ój] (Seryoja) |
2. Lokatif hali - Yerel halidir. Olan yeri anlamı, varlık isim takılan halidir.
Ö: стоять в снегу [stayát' f snigú] (kar üstünde durmak)
3. Ablatif hali - Ön halidir. Hareket başı yeri anlamı, varlık isim takılan halidir. Lokatif hali aksine vurgu edatlara düşüyor.
Ö: вышел и́з лесу [vı́şel i ́z lisu] (ormandan çıktı)
4. Posesif hali - Çekme hali. Konuşma.
Rus kişisel adların (tek sadece kısa sürümler) sonunda -ин soneği var.
| Yalın hali | Posesif hali |
|---|---|
| Петя [p'ét'a] (Petya (tüm adı Pyotr)) | Петин [p'étin] (Petya'nın) |
| Оля [ól'a] (Olya (tüm adı Olga)) | Олин [ólin] (Olya'nın) |
| Серёжа [sir'ója] (Seryoja (tüm adı Sergey)) | Серёжин [sir'ójın] (Seryoja'nın) |
Biçimbirim - Строение слова [strayéniye slóva]
[değiştir]Rusçada biçimbirim 5 parça olarak ayrılır:
- Приставка [pristáfka] - Önek
- Корень [kórin'] - Kök
- Суффикс [súfiks] - Sonek
- Окончание [akançániye] - Ek
- Основа [asnóva] - Esas
Önek
[değiştir]Rusça sözlerde önek oldukça sık kullanıyor.
Ö: провод [próvat] (tel), приставка [pristáfka] (önek), разнос [raznós] (ayrılma), ответвление [atvitvl'éniye] (şube), устойчивость [ustóyçivast'] (istikrar)
Aynı önek aynı kökle etkileşti zaman, vurgunun düştü yere bağlı olarak, farklı anlamı olabilir.
Ö: провода - проводы [pravadá - próvadı] (teller - göndürme), подводить - подводный [padvadi ́t' - padvódnıy] (yaklaştırmak - denizaltı)
Rusça sözlerin kökün önünde birkaç önekler olabilir.
Ö: про-из-ведение [prayizvid'éniye] (ürün), не-до-раз-умение [nidarazum'éniye] (yanlış anlama)
Rusça sözlerin kökün sonusunda birkaç önekler olabilir.
Ö: руко-по-жатие [rukapajátiye] (tokalaşma), веро-ис-по-ведание [virayispavidániye] (din)