Ruby/Kurulum

←Genel Bakış | Ruby Editörler→

Ruby geliştirmeye başlamanın ilk adımı yerel ortamınızı ayarlamaktır. Birçok işletim sisteminden bir çoğunu inceleyeceğiz. Eğer terminal kullanmayı ve Ruby'yi nasıl kuracağınızı biliyorsanız bu sayfayı geçebilirsiniz (tabi ki Ruby kurduktan sonra). Öyle değilse bilgisayarınıza nasıl Ruby kuracağınız konusunda size klavuzluk edeceğiz.

Terminal kullanımı

Eğer programlama yapıyorsanız terminal kullanmak çok faydalıdır. Genellikle grafik arabirimlerin arkasında saklanan komut ve uygulamalara çok daha doğrudan erişiminizi sağlar. Öte yandan yeni başlayanlar için korkutucudur, çünkü bilgisayarın derinlemesine anlaşılması gerektiği düşünülür. Gerçekte ise başlamak için çok temel bazı şeyler bilmek yeterlidir.

Unix benzeri işletim sistemleri

Ana döküman Linux Guide/Using the shell

Unix benzeri işletim sistemlerinde (macOS, GNU/Linux, BSD gibi) en çok kullanılan terminal türü Bash terminali, gerçekte default terminal kabuğu olarak kullanılır. Bash oturumu başlatmak için diğer grafik uygulamalarla aynı anda komut satırında çalışmanıza imkan sunan bir terminal emülatörü kullanılır. Hangi terminal emülatörünü kullandığınız önemli değildir, genellikle renkli ve unicode desteği olanlar tercih edilir. MacOS'da Applications > Utilities altında bulunan Terminal.app kullanılabilir. Popüler bir alternatifi ise iTerm. Birçok Linux dağıtımlarında zaten sistemde yüklü default enaz bir terminal emülatörü olur, yoksa da Terminator, Konsole, rxvt-unicode veya farklı başka bir şey kullanabilirsiniz.

Terminalde yeni pencere ya da sekme açtığınızda bir prompt gösterirlir. Neye benzediği birçok yapılandırmaya bağlı, her işletim sisteminde farklıdır (istediğinin görünümü ayarlayabilirsiniz de o iş bu kısa bilgilendirmeyi aşar). Genellikle bulunulan çalışma klasörünü gösterir, username ve hostname gösterir. Başlattığınız terminalde her zaman içinde çalışılan klasör vardır. Yazacağınız komutlarda dosya isimleri hep bu klasöre bağıl olarak belirtilmelidir. İlk başlattığınızda default olarak kullanıcının home klasöründe başlar ve bu klsör genelde tilda (~) karakteriyle kısaca ifade edilir.

Bir komutu çalıştırmak için terminale yazar ve enter basarsınız.

İlk olarak ls komutuna bakalım. Eğer bu komutu yazıp enter basarsanız çalıştığınız klasördeki dosyalar ve alt klasörleri ekrana yazar. İsterseniz başka bir klasörün bağıl path (adresi, yolu) değerini girerek onun içindekileri de listeletebilirsiniz, örn. ls DIR. Eğer dosyalar hakkında daha ayrıntılı bilgi almak isterseniz ls -l DIR kullanabilirsiniz, eğer gizli dosyaları da görmek isterseniz (örn. Unix sistemlerde ismi nokta ile başlayan dosyalar) ls -a kullanırsınız. Tabi ki bu seçenekleri birleştirerek de kullanabilirsiniz, mesela ls -l -a DIR ya da kısaltılmış şekli ile ls -la DIR. Unutmayın birden fazla seçeneği tek bir seçenek olarak kısaltmak sadece tek harfli seçenekler için geçerlidir. Seçenek parametrelerinin uzun şekillleri de var, mesela ls -a aslında ls --all DIR komutunun kısa formudur. Bu formların hangilerinin olup olmadığı kullanılan komuta bağlıdır, her birinin hem kısa hem uzunu olmayabilir.

Şu anda tüm komutları nasıl aklımda tutacağım diye düşünüyorsunuzdur. Şükür ki sadece en önemlilerini hatırlamak yeterli, sık kullanılanları, aksi durumlarda yapabileceğiniz akıllı yöntemler var. Ya man komutunu kullanarak yardım alırsınız. Mesela man ls komutunu çalıştırarak ls komutu hakkında yardım metnini görebilirsiniz. Birçok seferinde daha özet bir yardım almak için komutu --help seçeneği ile çalıştırabilirsiniz, ama bu her komutta çalışmayabilir, manual sayfaları ise her zaman mevcuttur.

Bulunula çalışma klasörleri konusuna geri dönelim. Eğer bulunduğunuz klasörü değiştirmek isterseniz cd komutunu gitmek istediğiniz klasör adı takip edecek şekilde kullanırsınız. İki özel sanal klasör vardır, '.' ve '..'. Tek nokta içinde bulunduğunuz klasörü ifade eder ve çift nokta da bulunduğunuz klasörün içinde bulunduğu üst klasörü (parent directory) ifade eder. Yani cd .. komutu çalıştırmak çalışma klasörünüzü bulunduğunuz klasörün bir üst klasörüne değiştirir, yani sizi bir üst klasöre götürür.

Kısaca diğer bazı kullanışlı komutlar:

cat FILE: FILE ile adı verilen dosyanın içindekileri gösterir.

mkdir DIR: DIR ile adı verilen klasörü üretir.

Sistem-geneli kurulum

Ruby kurulumu yapmanın en yaygın ve kolay yolu sistem genelinde (kullanıcıdan bağımsız) kurulum yapmaktır. İşletim sistemine bağlı olarak kurulum prosedürleri farklıdır.

Windows

Windows İşletim Sisteminde Ruby programlama dili ön-yüklenmiş olarak gelmez (burada açıklana diğer platformların aksine). Ruby'yi Windows'a kurmak için şu sayfadaki yönlendirmeleri uygulamanız kuvvetle önerilir: https://rubyinstaller.org/ .

Download butonu ile geçeceğiniz sayfada mevcut indirilebilir kurulum dosyalarının bir listesi çıkacaktır, size uygun olanı seçersiniz. Ayrıca yan tarafta size önerilen versiyonu da yazıyor.

Ruby+Devkit opsiyonları dikkatinizi çekmiştir. Bu seçenek native C/C++ eklentileri oluşturmak için gereklidir, ayrıca Ruby on Rails kullanacaksanız da gereklidir. Ayrıca Ruby gem'lerin ihtiyaç duyduğu yüzlerce açık kaynak kütüphaneyi kullanmak için de gereklidir. İleride DevKit temelli sorunlar yaşarsanız Windows sisteminize bir WSL Linux kurarak Ruby çalışmalarınızı orada daha rahat yapabilirsiniz.

Kurulum dosyasını indirin ve çalıştırarak PC'nize kurulumu başlatın.

Adım 1: "I accept the license" opsiyonunu seçin ve "Next" butonuna tıklayın

Adım 2: Kurulumun yapılamasını tercih ettiğiniz klasörü seçin ve "Add Ruby executables to your PATH" ve "Associate .rb and .rbw files with the Ruby installation" seçeneklerini aktif edin. "Next" butonlarına tıklayın.

Adım 3: Kurulum dosyalarının hepsini seçin ve "Next" tıklayın.

Adım 4: "ridk install" seçeneğini seçin ve "Next" butonu ile devam edin.

Kurulumu bitirdikten sonra , Windows arama kutusuna cmd yazarak komut istemini çalıştırın. Açılan terminalde ruby -v komutunu girerek hangi Ruby versiyonunun sisteminizde kurulu olduğunu görün. Bir cevap geldiyse tebrikler, sisteminize Ruby programlama dilini kurmayı başarıyla bitirdiniz.

macOS

Ruby, macOS sistemlerde ön-yüklenmiş olarak gelir. Hangi versiyonun yüklü olduğunu kontrol için terminal açıp ruby -v komutunu girin.

Eğer daha yeni bir versiyon Ruby yüklemek isterseniz, şunu yapabilirsiniz:

macOS yeni versiyonuna güncelleme yapın, yeni versiyonda daha yeni bir Ruby kurulmuş olabilir.
RVM veya RBEnv araçları ile birçok Ruby versiyonu aynı anda yönetilebilir (Bu yöntem çok popüler, çünkü Ruby projelerinizi bu araçlar yardımı ile belirli Ruby versiyonlarında çalıştırabilirsiniz)
Mac için kullanılan Fink, MacPorts, Homebrew gibi genel amaçlı paketleme sistemlerini kullanabilirsiniz.

Linux

Birçok Linux dağıtımlarında Ruby default olarak yüklüdür. Ruby'nin sisteminizde yüklü olup olmadığını görmek için terminalde ruby -v komutunu çalıştırabilirsiniz.

Kurulu değilse ya da mevcut versiyonu güncellemek istiyorsanız, dağıtımınızda bulunan paket yöneticisini kullanabilirsiniz. Burada çok yaygın Linux dağıtımlarına ait bilgiler verdik, ancak her dağıtımın kullanıcısına o sistemin paket yöneticisini kullanmayı öğrenmesini tavsiye ederiz, bu çok daha etkili bir yazılım yönetme şeklidir. Bunun bir komut satırı uygulaması mı yoksa grafiksel bir uygulama mı olacağı dağıtımın sunduklarına ve kullanıcının kişisel tercihlerine bağlıdır.

Debian / Ubuntu

Synaptic paket yöneticisi paket yönetimi için grafik uygulama sunar. Ubuntu sistemlerde default kurulu gelir, Debian sistemlerde elle kurulması gerekir (sudo apt-get install synaptic komutunu terminalde çalıştırarak).

Synaptic kullanmak yerine terminalde apt uygulamasını direk olarak kullanabilirsiniz (daha geniş bilgiyi Debian Wiki sayfası Package Management sayfasında bulabilirsiniz). Ruby kurmak için terminalde sudo apt-get install ruby komutunu çalıştırmanız yeterli.

Fedora

Terminalde Ruby kurmak için DNF kullanarak sudo dnf install ruby komutu giriniz.

Arch Linux

Ruby kurmak için Pacman kullanarak terminalde pacman -S ruby komutunu root olarak çalıştırın.

Mandriva Linux

Mandriva Linux'ta Ruby kurmak için urpmi komut satırı aracını kullanın.

PCLinuxOS

PCLinuxOS'da Ruby kurmak için ya Synaptic grafik uygulamayı ya da apt komut satırı uygulamasını kullanın.

Red Hat Linux

On Red Hat Linux'ta Ruby kurmak için RPM komut satırı paket yönetici aracını kullanın.

Kullanıcı Bazında Kurulum

Kullanıcı bazında kurulum sistemdeki her kullanıcının kendi özel Ruby versiyonunu diğer kullanıcıları etkilemeden kurmasını sağlar.

Guix

Ruby'nin en son versiyonunu kurmak için guix install ruby komutunu girin.

Windows'ta Ruby Kurulumu

Herhangi bir Microsoft Windows versiyonunda Ruby ön-yüklenmiş olarak gelmez. Ancak Windows'ta Ruby kurmanın çeşitli yolları vardır.

Derlenmiş Ruby binary'lerinden birini Ruby web sitesinden indirerek kurun.
Ruby tek tıklama kurulum dosyasını RubyInstaller adresinden indirin ve kurun.
Cygwin kurun, Windows için hazırlanmış bir kısım özgür yazılım araçlara sahiptir. Kurulum esnasında "Devel, Interpreters" kategorisinden "ruby" paketinin seçili olmasına dikkat edin.

Kaynak kodundan oluşturmak

Eğer dağıyımınızda Ruby paketi yoksa veya Ruby özel bir versiyonunu sıfırdan oluşturmak istiyorsanız lütfen bu sayfadaki yönlendirmeleri uygulayın. Buradan indirebilirsiniz.

Kurulumu Test Etmek

Kurulumu test için terminalde şu komutu girin:

$ ruby -v

Cevap olarak şuna benzer bir yazı gelmelidir:

ruby 1.8.7 (2009-06-12 patchlevel 174) [i486-linux]

Eğer bunu görüyorsanız kurulumunuz başarılı olmuş demektir. Ama eğer şuna benzer bir hata alırsanız:

-bash: ruby: command not found

kurulum başarısız olmuş demektir.