Macarca/Alfabe ve telaffuz

Alfabe ve telaffuz

Macarca dilini öğrenmeye geçmeden önce, bu dilin alfabesini bilmeniz gerekir. Macar alfabesinde 44 harf mevcuttur.

██ Sesli harfler

Harf	Dinle ?	Okunuşu ?	Açıklama	Harf	Dinle ?	Okunuşu ?	Açıklama
A, a	(yardım·bilgi)	o - [ɒ]	Türkçedeki "a"nın sert hâli. O harfinin okunuşuna benzer	NY, ny	(yardım·bilgi)	nya - [ɲ]	İspanyolcadaki ñ harfi veya İtalyanca "lasagna kelimesindeki gn harfi gibi, Türkçe'de ise mana kelimesindeki n gibi okunur.
Á, á	(yardım·bilgi)	a - [aː]	Türkçedeki "a" gibi	O, o	(yardım·bilgi)	o - [o]	"kov" kelimesindeki o gibidir.
B, b	(yardım·bilgi)	ba - [b]		Ó, ó	(yardım·bilgi)	o - [oː]	"o" gibidir; fakat daha uzun söylenir.
C, c	(yardım·bilgi)	tsa - [ts̪]	"kentsel" kelimesindeki ts gibi	Ö, ö	(yardım·bilgi)	ö - [ø]	Türkçedeki ö sesiyle aynıdır;
CS, cs	(yardım·bilgi)	ça - [ʧ]	"çeyrek" kelimesindeki çe gibi	Ő, ő	(yardım·bilgi)	ö - [øː]	ö ile aynı; fakat daha uzun söylenir.
D, d	(yardım·bilgi)	da - [d̪]	"deyim" kelimesindeki d gibi	P, p	(yardım·bilgi)	pa - [p]	Türkçedeki p ünsüzüyle aynıdır.
DZ, dz	(yardım·bilgi)	cza - [dz̪]		Q, q	(yardım·bilgi)	ku	Yalnızca Yabancı sözcüklerde kullanılır.
DZS, dzs	(yardım·bilgi)	ca - [ʤ]	"cam" kelimesindeki c gibi.	R, r	(yardım·bilgi)	ra - [r̪]	Türkçe'dekinden biraz daha fazla yuvarlanarak söylenir.
E, e	(yardım·bilgi)	e - [ɛ]	"Ekrem" kelimesindeki ikinci e gibi.	S, s	(yardım·bilgi)	şa - [ʃ]	Türkçe'deki ş sesi gibidir; fakat söylenirken çene biraz daha öne itilir.
É, é	(yardım·bilgi)	ey - [eː]	"bey" kelimesindeki ey gibi.	SZ, sz	(yardım·bilgi)	sa - [s̪]	Türkçedeki s harfi gibidir.
F, f	(yardım·bilgi)	fa - [f]	Türkçedeki gibi	T, t	(yardım·bilgi)	ta - [t̪]	Türkçedeki t ünsüzüyle aynıdır.
G, g	(yardım·bilgi)	ga - [g]	"gaddar" kelimesindeki g gibi	TY, ty	(yardım·bilgi)	çta - [c]	Türkçeye Arapçadan geçmiş olan saat kelimesindeki t gibi
GY, gy	(yardım·bilgi)	dya - [g]	Bazı eski filmlerde Adnan isminin telaffuzunda işitilen yumuşak d sesi gibi	U, u		u - [u]	Türkçedeki u sesiyle aynıdır
H, h	(yardım·bilgi)	ha - [h]	Türkçeyle aynı.	Ú, ú	(yardım·bilgi)	u - [uː]	u sesinin uzun söylenilen halidir.
I, i	(yardım·bilgi)	i - [i]	Türkçedeki i harfiyle aynı.	Ü, ü	(yardım·bilgi)	ü - [y]	Türkçedeki ü sesiyle aynıdır.
Í, í	(yardım·bilgi)	i - [iː]	Önceki i sesi ile aynı ama daha uzun söylenir.	Ű, ű	(yardım·bilgi)	ü - [yː]	ü sesinin uzun söylenilen halidir.
J, j	(yardım·bilgi)	y - [j]	Türkçedeki y harfi gibi	V, v	(yardım·bilgi)	va - [v]	Türkçedeki v sesiyle aynıdır.
K, k	(yardım·bilgi)	ka - [k]	Türkçedeki k harfi, her zaman kalın söylenir.	W, w	(yardım·bilgi)		Yalnızca yabancı kelimlerde kullanılır. V sessizine benzer şekilde seslendirilir.
L l	(yardım·bilgi)	la - [l̪]	Türkçedekiyle aynı	X, x	(yardım·bilgi)		Yalnızca yabancı kelimelerde kullanılır. ks'ye benzer şekilde sesletilir. Eğer gz olarak sesletilirse gz olarak yazılır. Yalnız başınayken iks olarak sesletilir
LY, ly	(yardım·bilgi)	y - [j]	Türkçedeki y gibi.	Y, y	(yardım·bilgi)	ya	Yalnızca, ly ve gy gibi diğer harflerle bir araya gelip kelime üretmek için kullanılır. Eski aile adlarında kullanıldığında i'ye benzer şekilde sesletilir
M, m	(yardım·bilgi)	ma - [m]	Türkçeyle aynı	Z, z	(yardım·bilgi)	za - [z̪]	Türkçedeki z ünsüzüyle aynıdır.
N, n	(yardım·bilgi)	na - [n̪]	Türkçeyle aynı	ZS, zs	(yardım·bilgi)	ja - [ʒ]	"Jale" kelimesindeki j ünsüzü gibidir.

• Yukarıda verilen sessiz harflerin okunuşları, ilgili harfin tek başına okunuşlarıdır. Yani harf, sözcük içinde değil de tek başına ise "a" sesi ile birlikte okunur. (Fakat yukarıdaki tabloda bulunan seslendirmeler a değil e getirilerek seslendirilmiştir.) Türkçede de bu böyledir. Örneğin Türkçede "b" harfi tek başına olduğunda "be" şeklinde okunur. Fakat sözcük içerisinde sadece harfin verdiği ses okunur. Örnek verilecek olursa "baba" kelimesinde sadece "b" harfinin verdiği ses söylenir, yanında "e" sesi çıkmaz. Macarcada da örneğin "c" harfi tek başına bulunduğunda "tsa" şeklinde okunur. Fakat Macarca Kıbrıs anlamına gelen "Ciprus" kelimesi, "tsipruş" şeklinde okunur. Görüldüğü gibi "c" harfi sözcük içinde sadece kendi sesi olan "ts"yi vermiştir. Ayrıca bu kural sadece sessiz harfler için geçerlidir. Özetlenecek olursa;

Ciprus -> c (ts) + i (i) + p (p) + r (r) + u (u) + s (ş) = tsipruş

• Birkaç kelime okunuşuna örnek,

1. asztal (masa, sehpa) -> ostol şeklinde
2. csiga (salyangoz) -> çigo şeklinde
3. elefánt (fil) -> elefant şeklinde ( (yardım·bilgi))
4. győz (zafer) -> dyöz şeklinde
5. kutya (köpek) -> kutyo şeklinde
6. nyár (yaz) -> nyar şeklinde ( (yardım·bilgi))
7. rózsa (gül) -> roja şeklinde okunur. ( (yardım·bilgi))

• Ayrıca harfler kullanılırken dikkat etmek gerekir. Örneğin fogas ( (yardım·bilgi)) kelimesi askı anlamına gelirken fogás ( (yardım·bilgi)) kelimesi yemek anlamındadır. Oysaki iki kelime arasında sadece "a" harfinin üzerinde bulunan çizgi farkı vardır.

Ünlü uyumu

Ünlü uyumu, Macarcanın en önemli konularından biridir ve kesinlikle öğrenilmeden diğer bölümlere geçilmemelidir. Macarcada sözcükler arka sesli ve ön sesli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

• Arka sesliler: a, á, o, ó, u, ú
• Ön sesliler: e, é, i, í, ö, ő, ü, ű

• Düz: e, é, i, í
• Yuvarlak: ö, ő, ü, ű

Harfleri akılda tutmak için bir ipucu, arka seslilerin harflerinin tümü Uzak Doğu kelimesinde bulunmaktadır. Ayrıca arka sesliler Türkçedeki kalın seslilere, ön sesliler de Türkçedeki ince seslilere benzemektedir.

Macarcada, sözcükler ya ön sesli ya arka sesli içermektedir. Eğer bir sözcük sadece arka veya ön sesli içeriyorsa, gelen ek de buna uygun olan ek olmalıdır. Fakat, bazı sözcükler hem ön sesli hem de arka sesli içermektedir. Bu durumda ön sesli, kesinlikle düzdür. Örneğin elefánt sözcüğünde arka sesli olan á'nın yanında e de bulunmaktadır. Yukarıda görüldüğü gibi, e düz ön seslidir. Fakat birleşik sözcükler için bu durum geçerli değildir.

• • Bazı yerlerde yanlışlar/eksiklikler bulunmaktadır. Ayrıntılı ve doğru bilgi için şu (İngilizce) Wikipedia sayfasına göz atınız: Hungarian Phonology